ოსიაურის ბრძოლა (1921)
| (2 მომხმარებლების 2 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ოსიაურის ბრძოლ'''ა (1921 წლის 4-6 მარტი) - ქართულმა [[არმია|არმიამ]] დედაქალაქის დატოვების შემდეგ პოზიციების შენარჩუნება ვერც [[მცხეთა|მცხეთასთან]] და ვერც გორთან ვერ მოახერხა და მცირე [[არიერგარდი|არიერგარდული]] [[ბრძოლა|ბრძოლებით]] სამხედრო [[შენაერთი|შენაერთებმა]] ხაშურისა და ლიხის ქედისაკენ დაიხიეს. | + | '''ოსიაურის ბრძოლ'''ა (1921 წლის 4-6 მარტი) - ქართულმა [[არმია|არმიამ]] დედაქალაქის დატოვების შემდეგ პოზიციების შენარჩუნება ვერც [[მცხეთა|მცხეთასთან]] და ვერც [[გორი|გორთან]] ვერ მოახერხა და მცირე [[არიერგარდი|არიერგარდული]] [[ბრძოლა|ბრძოლებით]] სამხედრო [[შენაერთი|შენაერთებმა]] ხაშურისა და ლიხის ქედისაკენ დაიხიეს. |
[[თბილისისთვის ბრძოლა (1921 წლის 18-24 თებერვალი)|თბილისის აღების]] შემდეგ რუსებმა შექმნეს ბათუმის მიმართულების ჯგუფი, რომელშიც შედიოდა 4 მსროლელი და 4 ცხენოსანი [[ბრიგადა]]. ეს [[ძალები]] [[თბილისი|თბილისიდან]] ქარელამდე იყო გადაჭიმული, რაც მათ წინააღმდეგ [[ბრძოლა|ბრძოლას]] აიოლებდა. რუსთა მეწინავე ნაწილებს ჩამორჩა [[არტილერია]] და სურსათი. ბათუმის ჯგუფის პირველი [[ამოცანა (სამხედრო)|ამოცანა]] იყო ქართული არმიის [[დევნა (სამხედრო ტერმინი)|დევნა]] მცხეთა-გორი-სურამის მიმართულებით და სურამის უღელტეხილის დაკავება. ქართული არმიის [[მთავარსარდალი|მთავარსარდალმა]], [[გენერალი|გენერალმა]] [[გიორგი კვინიტაძე]]მ, გადაწყვიტა საბჭოთა რუსეთის არმიის დაჯგუფების [[ავანგარდი (სამხედრო ტერმინი)|ავანგარდზე]] [[იერიში|იერიშის]] მიტანა, მათი [[ალყა|ალყაში]] მოქცევა და განადგურება. [[შეტევა (სამხედრო ტერმინი)|შეტევის]] დაწყება გადაწყდა 4 მარტს, დილის 7 საათზე. ამ დროისათვის კვინიტაძეს ძალებს შეადგენდა 6 000 ჯარისკაცი, 3 [[ჯავშანმატარებელი]] და 4 საარტილერიო [[ბატარეა]], უახლოესი [[რეზერვი]] ახალციხიდან მომავალი 1 500-კაციანი მე-11 ქვეითი [[პოლკი (ლეგიონი)|პოლკი]] იყო. [[რეგულარული არმია საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში|ქართული რეგულარული არმიის]] ნაწილები გენერლების, [[მაზნიაშვილი გიორგი|მაზნიაშვილისა]] და [[სუმბათაშვილი გიორგი|სუმბათაშვილის]], მეთაურობით განლაგდა ხაშურის აღმოსავლეთით, რათა [[მოწინააღმდეგე (სამხედრო ტერმინი)|მოწინააღმდეგისათვის]] [[ფრონტალური შეტევა|ფრონტალური დარტყმა]] მიეყენებინა, ხოლო [[სახალხო გვარდია|სახალხო გვარდიელებმა]], რომელთაც მეთაურობდნენ გენერლები [[კონიაშვილი ალექსანდრე|კონიაშვილი]] და [[ჯიჯიხია არტემ|ჯიჯიხია]], დაიკავეს ხაშურის ჩრდილო-აღმოსავლეთით არსებული გაბატონებული სიმაღლეები. გვარდიელები, რომლებიც შეტევას მაღლობიდან იწყებდნენ, თავისუფლად უნდა გასულიყვნენ რუსული ნაწილების [[ფლანგი|ფლანგსა]] და [[ზურგი|ზურგში]], რის შედეგადაც რუსული არმიის [[ავანგარდი (სამხედრო ტერმინი)|ავანგარდი]], დაახლოებით 5 000 ჯარისკაცი, სრულ ალყაში ექცეოდა. | [[თბილისისთვის ბრძოლა (1921 წლის 18-24 თებერვალი)|თბილისის აღების]] შემდეგ რუსებმა შექმნეს ბათუმის მიმართულების ჯგუფი, რომელშიც შედიოდა 4 მსროლელი და 4 ცხენოსანი [[ბრიგადა]]. ეს [[ძალები]] [[თბილისი|თბილისიდან]] ქარელამდე იყო გადაჭიმული, რაც მათ წინააღმდეგ [[ბრძოლა|ბრძოლას]] აიოლებდა. რუსთა მეწინავე ნაწილებს ჩამორჩა [[არტილერია]] და სურსათი. ბათუმის ჯგუფის პირველი [[ამოცანა (სამხედრო)|ამოცანა]] იყო ქართული არმიის [[დევნა (სამხედრო ტერმინი)|დევნა]] მცხეთა-გორი-სურამის მიმართულებით და სურამის უღელტეხილის დაკავება. ქართული არმიის [[მთავარსარდალი|მთავარსარდალმა]], [[გენერალი|გენერალმა]] [[გიორგი კვინიტაძე]]მ, გადაწყვიტა საბჭოთა რუსეთის არმიის დაჯგუფების [[ავანგარდი (სამხედრო ტერმინი)|ავანგარდზე]] [[იერიში|იერიშის]] მიტანა, მათი [[ალყა|ალყაში]] მოქცევა და განადგურება. [[შეტევა (სამხედრო ტერმინი)|შეტევის]] დაწყება გადაწყდა 4 მარტს, დილის 7 საათზე. ამ დროისათვის კვინიტაძეს ძალებს შეადგენდა 6 000 ჯარისკაცი, 3 [[ჯავშანმატარებელი]] და 4 საარტილერიო [[ბატარეა]], უახლოესი [[რეზერვი]] ახალციხიდან მომავალი 1 500-კაციანი მე-11 ქვეითი [[პოლკი (ლეგიონი)|პოლკი]] იყო. [[რეგულარული არმია საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში|ქართული რეგულარული არმიის]] ნაწილები გენერლების, [[მაზნიაშვილი გიორგი|მაზნიაშვილისა]] და [[სუმბათაშვილი გიორგი|სუმბათაშვილის]], მეთაურობით განლაგდა ხაშურის აღმოსავლეთით, რათა [[მოწინააღმდეგე (სამხედრო ტერმინი)|მოწინააღმდეგისათვის]] [[ფრონტალური შეტევა|ფრონტალური დარტყმა]] მიეყენებინა, ხოლო [[სახალხო გვარდია|სახალხო გვარდიელებმა]], რომელთაც მეთაურობდნენ გენერლები [[კონიაშვილი ალექსანდრე|კონიაშვილი]] და [[ჯიჯიხია არტემ|ჯიჯიხია]], დაიკავეს ხაშურის ჩრდილო-აღმოსავლეთით არსებული გაბატონებული სიმაღლეები. გვარდიელები, რომლებიც შეტევას მაღლობიდან იწყებდნენ, თავისუფლად უნდა გასულიყვნენ რუსული ნაწილების [[ფლანგი|ფლანგსა]] და [[ზურგი|ზურგში]], რის შედეგადაც რუსული არმიის [[ავანგარდი (სამხედრო ტერმინი)|ავანგარდი]], დაახლოებით 5 000 ჯარისკაცი, სრულ ალყაში ექცეოდა. | ||
| ხაზი 5: | ხაზი 5: | ||
ხაშურში განთავსდა მთავარსარდლის [[შტაბი]] და მათი [[დაცვა (სამხედრო ტერმინი)|დაცვა]] დაევალა იუნკერთა სასწავლებლის კურსანტებს. | ხაშურში განთავსდა მთავარსარდლის [[შტაბი]] და მათი [[დაცვა (სამხედრო ტერმინი)|დაცვა]] დაევალა იუნკერთა სასწავლებლის კურსანტებს. | ||
4 მარტის დილით შეტევა წარმატებულად წარიმართა - სუმბათაშვილისა და მაზნიაშვილის დაჯგუფებებმა ჯერ საარტილერიო [[ცეცხლი (სამხედრო ტერმინი)|ცეცხლით]] დაამუშავეს მოწინააღმდეგე და შემდეგ რამდენიმე მნიშვნელოვანი პუნქტიც დაიკავეს. წარმატებით ვითარდებოდა შეტევა ფლანგსა და ზურგში, გვარდიელებმა მეტოქის [[ფლანგი|ფლანგს]] შემოუარეს, თუმცა დაღამებამდე მოწინააღმდეგის ზურგში გასვლა და ალყაში მოქცევა ვერ მოხერხდა, რაშიც კვინიტაძე ბრალს გვარდიას დებს, რადგანაც მათ შეტევა დათქმულ დროზე საათ-ნახევრით გვიან დაიწყეს. [[ოპერაცია (სამხედრო ტერმინი)|ოპერაციის]] დასრულება მეორე დილისათვის გადაიდო. დაღამებისას არმიის შტაბში მსუბუქად დაჭრილი [[ვალიკო ჯუღელი]] მივიდა. მისმა დაჭრამ გვარდიის ნაწილებში არევ-დარევა გამოიწვია, თუმცა, მისივე თქმით, მან მოახერხა მათი დამშვიდება. 5 მარტის ღამის პირველ საათზე გენერალმა კონიაშვილმა მთავარსარდალს უპატაკა, რომ გვარდიამ თვითნებურად, ბრძოლის გარეშე მიატოვა პოზიციები და სურამისაკენ დაიხია. ახლა უკვე წინ გაჭრილი ქართული არმია ვარდებოდა ალყაში. ქართულმა ნაწილებმა ლიხის ქედისკენ დაიხიეს, მაგრამ იქაც ვერ მოხერხდა პოზიციების შენარჩუნება და რუსულმა ნაწილებმა 6 მარტს გადალახეს ლიხის ქედი და დასავლეთ საქართველოში შეიჭრნენ. | 4 მარტის დილით შეტევა წარმატებულად წარიმართა - სუმბათაშვილისა და მაზნიაშვილის დაჯგუფებებმა ჯერ საარტილერიო [[ცეცხლი (სამხედრო ტერმინი)|ცეცხლით]] დაამუშავეს მოწინააღმდეგე და შემდეგ რამდენიმე მნიშვნელოვანი პუნქტიც დაიკავეს. წარმატებით ვითარდებოდა შეტევა ფლანგსა და ზურგში, გვარდიელებმა მეტოქის [[ფლანგი|ფლანგს]] შემოუარეს, თუმცა დაღამებამდე მოწინააღმდეგის ზურგში გასვლა და ალყაში მოქცევა ვერ მოხერხდა, რაშიც კვინიტაძე ბრალს გვარდიას დებს, რადგანაც მათ შეტევა დათქმულ დროზე საათ-ნახევრით გვიან დაიწყეს. [[ოპერაცია (სამხედრო ტერმინი)|ოპერაციის]] დასრულება მეორე დილისათვის გადაიდო. დაღამებისას არმიის შტაბში მსუბუქად დაჭრილი [[ვალიკო ჯუღელი]] მივიდა. მისმა დაჭრამ გვარდიის ნაწილებში არევ-დარევა გამოიწვია, თუმცა, მისივე თქმით, მან მოახერხა მათი დამშვიდება. 5 მარტის ღამის პირველ საათზე გენერალმა კონიაშვილმა მთავარსარდალს უპატაკა, რომ გვარდიამ თვითნებურად, ბრძოლის გარეშე მიატოვა პოზიციები და სურამისაკენ დაიხია. ახლა უკვე წინ გაჭრილი ქართული არმია ვარდებოდა ალყაში. ქართულმა ნაწილებმა ლიხის ქედისკენ დაიხიეს, მაგრამ იქაც ვერ მოხერხდა პოზიციების შენარჩუნება და რუსულმა ნაწილებმა 6 მარტს გადალახეს ლიხის ქედი და დასავლეთ საქართველოში შეიჭრნენ. | ||
| − | ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: | + | |
| + | :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::'''''დიმიტრი სილაქაძე''''' | ||
==ლიტერატურა== | ==ლიტერატურა== | ||
| ხაზი 16: | ხაზი 17: | ||
[[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]] | [[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]] | ||
[[კატეგორია:რუსეთ-საქართველოს ომები]] | [[კატეგორია:რუსეთ-საქართველოს ომები]] | ||
| − | [[კატეგორია:საქართველოს | + | [[კატეგორია:სამხედრო მოქმედებები საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში]] |
მიმდინარე ცვლილება 14:30, 15 ივნისი 2020 მდგომარეობით
ოსიაურის ბრძოლა (1921 წლის 4-6 მარტი) - ქართულმა არმიამ დედაქალაქის დატოვების შემდეგ პოზიციების შენარჩუნება ვერც მცხეთასთან და ვერც გორთან ვერ მოახერხა და მცირე არიერგარდული ბრძოლებით სამხედრო შენაერთებმა ხაშურისა და ლიხის ქედისაკენ დაიხიეს.
თბილისის აღების შემდეგ რუსებმა შექმნეს ბათუმის მიმართულების ჯგუფი, რომელშიც შედიოდა 4 მსროლელი და 4 ცხენოსანი ბრიგადა. ეს ძალები თბილისიდან ქარელამდე იყო გადაჭიმული, რაც მათ წინააღმდეგ ბრძოლას აიოლებდა. რუსთა მეწინავე ნაწილებს ჩამორჩა არტილერია და სურსათი. ბათუმის ჯგუფის პირველი ამოცანა იყო ქართული არმიის დევნა მცხეთა-გორი-სურამის მიმართულებით და სურამის უღელტეხილის დაკავება. ქართული არმიის მთავარსარდალმა, გენერალმა გიორგი კვინიტაძემ, გადაწყვიტა საბჭოთა რუსეთის არმიის დაჯგუფების ავანგარდზე იერიშის მიტანა, მათი ალყაში მოქცევა და განადგურება. შეტევის დაწყება გადაწყდა 4 მარტს, დილის 7 საათზე. ამ დროისათვის კვინიტაძეს ძალებს შეადგენდა 6 000 ჯარისკაცი, 3 ჯავშანმატარებელი და 4 საარტილერიო ბატარეა, უახლოესი რეზერვი ახალციხიდან მომავალი 1 500-კაციანი მე-11 ქვეითი პოლკი იყო. ქართული რეგულარული არმიის ნაწილები გენერლების, მაზნიაშვილისა და სუმბათაშვილის, მეთაურობით განლაგდა ხაშურის აღმოსავლეთით, რათა მოწინააღმდეგისათვის ფრონტალური დარტყმა მიეყენებინა, ხოლო სახალხო გვარდიელებმა, რომელთაც მეთაურობდნენ გენერლები კონიაშვილი და ჯიჯიხია, დაიკავეს ხაშურის ჩრდილო-აღმოსავლეთით არსებული გაბატონებული სიმაღლეები. გვარდიელები, რომლებიც შეტევას მაღლობიდან იწყებდნენ, თავისუფლად უნდა გასულიყვნენ რუსული ნაწილების ფლანგსა და ზურგში, რის შედეგადაც რუსული არმიის ავანგარდი, დაახლოებით 5 000 ჯარისკაცი, სრულ ალყაში ექცეოდა.
ხაშურში განთავსდა მთავარსარდლის შტაბი და მათი დაცვა დაევალა იუნკერთა სასწავლებლის კურსანტებს. 4 მარტის დილით შეტევა წარმატებულად წარიმართა - სუმბათაშვილისა და მაზნიაშვილის დაჯგუფებებმა ჯერ საარტილერიო ცეცხლით დაამუშავეს მოწინააღმდეგე და შემდეგ რამდენიმე მნიშვნელოვანი პუნქტიც დაიკავეს. წარმატებით ვითარდებოდა შეტევა ფლანგსა და ზურგში, გვარდიელებმა მეტოქის ფლანგს შემოუარეს, თუმცა დაღამებამდე მოწინააღმდეგის ზურგში გასვლა და ალყაში მოქცევა ვერ მოხერხდა, რაშიც კვინიტაძე ბრალს გვარდიას დებს, რადგანაც მათ შეტევა დათქმულ დროზე საათ-ნახევრით გვიან დაიწყეს. ოპერაციის დასრულება მეორე დილისათვის გადაიდო. დაღამებისას არმიის შტაბში მსუბუქად დაჭრილი ვალიკო ჯუღელი მივიდა. მისმა დაჭრამ გვარდიის ნაწილებში არევ-დარევა გამოიწვია, თუმცა, მისივე თქმით, მან მოახერხა მათი დამშვიდება. 5 მარტის ღამის პირველ საათზე გენერალმა კონიაშვილმა მთავარსარდალს უპატაკა, რომ გვარდიამ თვითნებურად, ბრძოლის გარეშე მიატოვა პოზიციები და სურამისაკენ დაიხია. ახლა უკვე წინ გაჭრილი ქართული არმია ვარდებოდა ალყაში. ქართულმა ნაწილებმა ლიხის ქედისკენ დაიხიეს, მაგრამ იქაც ვერ მოხერხდა პოზიციების შენარჩუნება და რუსულმა ნაწილებმა 6 მარტს გადალახეს ლიხის ქედი და დასავლეთ საქართველოში შეიჭრნენ.
- დიმიტრი სილაქაძე
[რედაქტირება] ლიტერატურა
დ. სილაქაძე, ოსიაურის ბრძოლა (რუსეთ-საქართველოს 1921 წლის ომი), საქართველოს ისტორიის ინსტიტუტი, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი, შრომები, ტ. I. თბ., 2011.
[რედაქტირება] წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
