შავთავა წივწივა
შავთავა წივწივა (ლათ. Parus palustris Linnaeus, 1758) – ფრინველი ბეღურასნაირთა რიგიდან.
- კლასი − ფრინველები (AVES)
- რიგი − ბეღურასნაირნი (Passeriformes)
- ოჯახი − წივწივასებრნი (Paridae)
- გვარი − წივწივა (Parus)
შავთავა წივწივა პატარა ზომის ფრინველია; ფრთა 60-70 მმ-ია, კუდი – 55-70 მმ, ნისკარტი – 7-9 მმ, წონა – 10-12 გ. მამალი ოდნავ დიდია დედალზე. შეფერილობაში სქესთა შორის განსხვავება არაა. ზრდასრულ ფრინველს თავი ზემოდან და კისრის უკანა მხარე შავი აქვს, ლურჯი მეტალური ელვარებით. ზურგი და ფრთების მფარავები მოქვიშისფრო ან მოწაბლისფრო-რუხია, მოცისფრო ანარეკლის გარეშე. ფრთებისა და საჭის ბუმბულები მორუხო-რქისფერია, უფრო ღია ფერის ვიწრო არშიებით. ყელზე აქვს შავი ლაქა. თავის გვერდები თეთრია, კისერზე ჟანგმიწისფერი ელფერით. სხეულის ქვემო მხარე თეთრია, მსუბუქი ჟანგმიწისფერი ან მორუხო ელფერით. ნისკარტი შავია, ფეხები – მოცისფრო- რუხი.
აღწერილია 10 ქვესახეობა. საქართველოში ზოგჯერ მოიპოვება ყაბარდოული შავთავა წივწივა – P. p. cabardensis Buturlin, 1929.
სარჩევი |
გავრცელება
სახეობის არეალი ძალიან დანაწევრებულია და მოიცავს რამდენიმე იზოლირებულ რეგიონს ევროპასა და აზიაში. მათ შორის ყველაზე ვრცელია არეალის დასავლეთევროპული ნაწილი, რომელიც ჩრდილოეთით მიდის სკანდინავიის სამხრეთ ნაწილამდე და ბალტიის ზღვის სანაპიროებამდე; სამხრეთით ვრცელდება სიცილიაზე, სარდინიაზე, იტალიაში და ბალკანეთის ქვეყნებში; დასავლეთით – ინგლისში, ირლანდიასა და საფრანგეთში (ესპანეთსა და პორტუგალიაში არაა). აღმოსავლეთით მოიცავს სსრ კავშირის ევროპული ნაწილისა და კავკასიის ტყისა და ნაწილობრივ ტყე-ველის ზონებს, აგრეთვე მცირე აზიას. გარდა ამისა, მოიპოვება ალტაის მთებში, ზღვისპირეთის მხარეში, სახალინზე, კურილის კუნძულებზე, იაპონიაში, მანჯურიაში, კორეასა და ჩრდილო-დასავლეთ ჩინეთში. არეალის ჩრდილოეთ ნაწილში მომთაბარეა, ხოლო სამხრეთში – მობინადრე. საქართველოში შავთავა წივწივა არაა რეგისტრირებული, მაგრამ დასაშვებია მისი არსებობა მთავარი კავკასიონის ცენტრალური ნაწილის ჩრდილოეთ კალთებზე.
ბიოტოპი
ბინადრობს მთების ფოთლოვან, იშვიათად შერეულ ტყეებში, მეტწილად – ნაკადულების ან ჭაობიანი ადგილების მახლობლად.
გამრავლება
სხვა წივწივების მსგავსად, მონოგამიური ფრინველია. ბუდობს ფუღუროებში, ბუდეს აკეთებს მხოლოდ დედალი. წელიწადში ორჯერ მრავლდება. პირველად აპრილში დებს 7-10 კვერცხს, ხოლო მეორედ მაისის ბოლოს ან ივნისის დასაწყისში – 6-9 კვერცხს. კრუხად ჯდება მხოლოდ დედალი, საინკუბაციო პერიოდი 13-15 დღეს გრძელდება.
კვება
მეტწილად ენტომოფაგი ფრინველია, იკვებება ტყის მწერებით, რომელთა შორის ბევრია ტყის მავნებელი. ჭამს ობობებსაც, მცირე რაოდენობით – თესლებსა და კენკრასაც.
მნიშვნელობა
მავნე მწერების განადგურებით მნიშვნელოვანი სარგებლობა მოაქვს სატყეო მეურნეობისათვის.
