მოკლეთითა მგლინავა
მოკლეთითა მგლინავა (ლათ. Certhia brachydactyla Brehm, 1820) − ფრინველი ბეღურასნაირთა რიგიდან.
- კლასი − ფრინველები (AVES)
- რიგი − ბეღურასნაირნი (Passeriformes)
- ოჯახი − მგლინავასებრნი (Certhiidae)
- გვარი − მგლინავა (Certhia)
მოკლეთითა მგლინავა პატარა ზომის ფრინველია, ფრთა 60-70 მმ-ია, კუდი–55-65 მმ, ნისკარტი – 14-20 მმ, წონა 8-11 გ. სქესობრივი დიმორფიზმი სიდიდესა და შეფერილობაში არაა გამოხატული. ზრდასრული ფრინველი ძალიან ჰგავს ჩვეულებრივ მგლინავას. მაგრამ ნისკარტი უფრო გრძელი აქვს, უკანა თითის ბრჭყალი უფრო მეტადაა მოხრილი და ქორდაზე თვით უკანა თითზე გრძელი არაა. ზურგის მხარეს შეფერილობა შესამჩნევად მუქია. ფრთის ქვემო მფარავების თეთრ ფონზე კარგადაა შესამჩნევი პირველი (განუვითარებელი) მომქნევის ძირში მუქი ლაქა. ზურგის მხარეს მურაა; მოთეთრო წინწკლები ვიწრო და გრძელებია; შუბლზე თეთრი წინწკლები თითქმის არაა ან არამკაფიოა. კუდზედა ბუმბულები კაშკაშა არაა, სხეულის გვერდები მოწაბლისფროა. დანარჩენი, ჩვეულებრივი მგლინავასებურია.
აღწერილია 8-10 ქვესახეობა. საქართველოში მოიპოვება მცირეაზიური მოკლეთითა მგლინავა – C. b. harterti Hellmayr, 1901.
სარჩევი |
გავრცელება
სახეობის არეალი მოიცავს ევროპის ცენტრალურ და სამხრეთ რაიონებს: ჩრდილოეთით გერმანიის ჩრდილოეთ ნაწილამდე, აღმოსავლეთით მდ. რეინამდე, კარპატებამდე, დასავლეთით არაა ბრიტანეთის კუნძულებზე და პორტუგალიაში. სამხრეთით მოიპოვება ალჟირსა და ტუნისში, ხმელთაშუა ზღვის სანაპირო ქვეყნებში, კუნძულ კრეტაზე და კვიპროსზე, მცირე აზიაში, ჩრდილო აფრიკაში, დასავლეთ კავკასიაში. საქართველოში იგი დასავლეთ საქართველოში ბუდობს, ზამთარში კი – ნომადობისას – აღმოსავლეთ საქართველოში გვხვდება (ნომადობს სექტემბრიდან მარტამდე) გვხვდება აჭარა-იმერეთის ქედზე, ფოთლოვან ან შერეულ ტყეებში. რამდენიმე მობუდარი ფრინველი ნაპოვნია სოჭის მიდამოებში, აგრეთვე საქართველოს სსრ ფარგლებში – აფხაზეთში. ყველგან მობინადრეა.
ბიოტოპი
ბინადრობს უპირატესად ფოთლოვანი და შერეული ტიპის ტყეებში, აგრეთვე პარკებში, ბაღებში, კორომებში, შედარებით ხნიერ ხეებზე, დაბლობებშიც და მთების ფერდობებზეც.
გამრავლება
ბუდობს ფუღუროებში, ხის სქელი ქერქის ქვეშ ან მერქნის ნაპრალებში, შენობების კედლებში. ბუდეს აგებს დედალი ხავსის, ხმელი ბალახის, მატყლისა და სხვა მასალისაგან. აპრილის ბოლოს ან მაისის დასაწყისში დებს 6-8 კვერცხს. პოულობენ ივნისსა და ივლისში მობუდარ ფრინველებსაც, რის მიხედვითაც ვარაუდობენ წელიწადში ორჯერ გამრავლების შესაძლებლობას. საინკუბაციო პერიოდის ხანგრძლივობა 15 დღეს გრძელდება. კრუხობს მარტო დედალი.
კვება
მოკლეთითა მგლინავას საკვებს შეადგენენ ხეებზე მცხოვრები მწერები, მათი კვერცხები და ლარვები, აგრეთვე ობობები. ზამთარში მცირე რაოდენობით კენკავს ზოგიერთ წვრილ თესლსაც.
მნიშვნელობა
კვების ხასიათის მიხედვით მეტად სასარგებლო ფრინველია. მოკლეთითა მგლინავი იშვიათი და მცირერიცხოვანი ფრინველია. საქართველოს წითელ წიგნში შეტანილია როგორც იშვიათი სახეობა, რომელსაც ჯერჯერობით არ ემუქრება გადაშენება, მაგრამ გვხვდება ისე ცოტა, ან იმდენად მცირე ტერიტორიაზე, რომ შესაძლოა სწრაფად გადაშენდეს.
