ამერიკის შეერთებული შტატები (აშშ)
(→წყარო) |
(→შეიარაღებული ძალები) |
||
| (ერთი მომხმარებლის 2 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 4: | ხაზი 4: | ||
კონტინენტური ნაწილი დასავლეთიდან შემოსაზღვრულია წყნარი ოკეანით, აღმოსავლეთიდან – [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანით]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან – მექსიკის ყურით. ალიასკას ჩრდილოეთით ესაზღვრება ჩრდილოეთის ყინულოვანი ოკეანე, დასავლეთით და სამხრეთით – წყნარი ოკეანე. ჰავაის კუნძულები მდებარეობს წყნარ ოკეანეში. | კონტინენტური ნაწილი დასავლეთიდან შემოსაზღვრულია წყნარი ოკეანით, აღმოსავლეთიდან – [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანით]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან – მექსიკის ყურით. ალიასკას ჩრდილოეთით ესაზღვრება ჩრდილოეთის ყინულოვანი ოკეანე, დასავლეთით და სამხრეთით – წყნარი ოკეანე. ჰავაის კუნძულები მდებარეობს წყნარ ოკეანეში. | ||
| − | + | ====ფართობი==== | |
| + | საერთო ფართობი 9631 ათ. კმ<sup>2</sup>. | ||
| − | + | ====მოსახლეობა==== | |
| + | მოსახლეობა 317,6 მლნ. კაცი (2012). | ||
| − | + | ====ოფიციალური ენა==== | |
| + | ინგლისური. | ||
| − | + | ====ედაქალაქი==== | |
| + | ქ. ვაშინგტონი. | ||
| − | + | ====ადმინისტრაციული დაყოფა==== | |
| + | ადმინისტრაციულიად იყოფა: 50 შტატი და კოლუმბიის ფედერალური ოლქი. ამერიკის შეერთებული შტატების მფლობელობაში შედის 20-მდე დამოკიდებული ტერიტორია (დამოკიდებული ტერიტორიები). | ||
| − | ამერიკის შეერთებული შტატები ფედერაციული რესპუბლიკაა. | + | ====ხელისუფლება==== |
| + | ამერიკის შეერთებული შტატები ფედერაციული რესპუბლიკაა. სახელმწიფოს და მთავრობის მეთაურია პრეზიდენტი. უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო – ორპალატიანი კონგრესი (სენატი და წარმომადგენელთა პალატა). | ||
| − | + | აშშ [[ნატო (ორგანიზაცია)|ნატოს]] და 70-მდე სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრი და წამყვანი ქვეყანაა. ჩრდილოეთ ამერიკაში 1775–83 წლებში, დამოუკიდებლობისთვის [[ბრძოლა|ბრძოლის]] პერიოდში 13 ინგლისური კოლონია გაერთიანდა და გამოაცხადეს დამოუკიდებელი სახელწიფო, ამერიკის შეერთებული შტატები (1776 წლის 4 ივლისი). 1783 წელს აშშ-ის დამოუკიდებლობა ცნო ინგლისმა. | |
| − | + | XIX და XX საუკუნეების განმავლობაში 13 შტატს დაემატა 37 შტატი ქვეყნის დასავლეთით გაფართოებასთან ერთად. | |
| − | + | ====ატლანტის ოკეანეზე საზღვაო პორტები==== | |
| + | ატლანტის ოკეანეზე უმსხვილესი საზღვაო პორტებია:' ნიუ-იორკი, ფილადელფია, ბალტიმორი, ბოსტონი, ნორფოლკი, ნიუპორტ-ნიუსი; მექსიკის ყურეში – ახალი ორლეანი, ჰიუსტონი, კორპუს-კრისტი, ტამპა, ბომონტი; | ||
| − | + | ====წყნარი ოკეანის საზღვაო პორტები==== | |
| + | წყნარი ოკეანის სანაპიროზე საზღვაო პორტებია: – ლონგ-ბიჩი, ლოს-ანჯელესი, ოკლენდი, სიეტლი, ვალდიზი. | ||
| − | + | ====ტბების პორტები==== | |
| + | დიდი ტბების მთავარი პორტებია: ჩიკაგო, დულუტი, ბუფალო, დეტროიტი, კლივლენდი. | ||
| + | |||
| + | ====საერთაშორისო აეროპორტები==== | ||
| + | უმსხვილესი საერთაშორისო აეროპორტებია: ნიუ-იორკი (ჯონ ფ. კენედის სახელობის), ჩიკაგო (ო’ჰარა), ლოსანჯელესი, ვაშინგტონი (დალასი), სან-ფრანცისკო, მაიამი და სხვა. | ||
| + | ====მრეწველობა==== | ||
I და [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომებში]] გამარჯვებების და [[ცივი ომი|ცივი ომის]] დამთავრების შემდეგ (1991) აშშ გახდა მსოფლიოს ყველაზე ძლიერი და ეკონომიკურად განვითარებული ქვეყნა. აშშ აწარმოებს მთელი მსოფლიო წარმოების 20%-მდე პროდუქციას და ლიდერობს დამამუშავებელი მრეწველობის თითქმის ყველა დარგში. | I და [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომებში]] გამარჯვებების და [[ცივი ომი|ცივი ომის]] დამთავრების შემდეგ (1991) აშშ გახდა მსოფლიოს ყველაზე ძლიერი და ეკონომიკურად განვითარებული ქვეყნა. აშშ აწარმოებს მთელი მსოფლიო წარმოების 20%-მდე პროდუქციას და ლიდერობს დამამუშავებელი მრეწველობის თითქმის ყველა დარგში. | ||
| ხაზი 32: | ხაზი 45: | ||
აშშ არის მსოფლიოში უმსხვილესი [[იარაღი (იურიდიული)|იარაღის]] მწარმოებელი ქვეყანა. განსაკუთრებით მაღალ განვითარებას მიაღწია აერო-კოსმოსურმა, ელექტრო და ატომურმა მრეწველობამ. ხორციელდება სამეცნიერო-კვლევითი და საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოები. განვითარებულია სარკინიგზო, საგზაო და საჰაერო კომუნიკაციების ქსელი. | აშშ არის მსოფლიოში უმსხვილესი [[იარაღი (იურიდიული)|იარაღის]] მწარმოებელი ქვეყანა. განსაკუთრებით მაღალ განვითარებას მიაღწია აერო-კოსმოსურმა, ელექტრო და ატომურმა მრეწველობამ. ხორციელდება სამეცნიერო-კვლევითი და საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოები. განვითარებულია სარკინიგზო, საგზაო და საჰაერო კომუნიკაციების ქსელი. | ||
| − | + | ====შეიარაღებული ძალები==== | |
| − | + | [[შეიარაღებული ძალები]] შედგება [[სახმელეთო ჯარები|სახმელეთო ჯარებისგან]] ([[არმია]]), სამხედრო-საჰაერო და [[სამხედრო-საზღვაო ძალები|სამხედრო-საზღვაო ძალებისგან]] ([[ფლოტი]], [[საზღვაო ავიაცია]], [[საზღვაო ქვეითი ჯარი|საზღვაო ქვეითები]] და სანაპირო დაცვა). საერთო რაოდენობა შეადგენს 1,309 მლნ. კაცს (2012), 907,1 ათ. – ორგანიზებულ რეზერვში და 46 ათ. – ეროვნულ გვარდიაში. სახმელეთო ჯარების საერთო რაოდენობა შეადგენს 639 ათ-ს, ორგანიზებულ [[რეზერვი (რესურსი)|რეზერვში]] – 497,3 ათასი კაცი. სამხედრო-საზღვაო ძალების და საზღვაო ქვეითთა საერთო რაოდენობა შეადგენს 330 ათ-ს, ორგანიზებული რეზერვი – 218,8 ათ., სამხედრო-საჰაერო ძალები – 340 ათ., ორგანიზებული რეზერვი – 191 ათ. კაცს. | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
აშშ-ის შეიარაღებული ძალები იყოფა სტრატეგიულ და საერთო დანიშნულების ძალებად. | აშშ-ის შეიარაღებული ძალები იყოფა სტრატეგიულ და საერთო დანიშნულების ძალებად. | ||
| − | [[ | + | [[სტრატეგიული ძალები|სტრატეგიულ ძალებში]] შედის – სტრატეგიულ შეტევით და სტრატეგიულ-თავდაცვითი ძალები. სტრატეგიული შეტევითი ძალები შეიცავენ სახმელეთო ბაზირების სტრატეგიულ ძალებს, სტრატეგიულ [[ავიაცია|ავიაციასა]] და საზღვაო ბაზირების სტრატეგიულ სარაკეტო ძალებს. სტრატეგიულ თავდაცვით ძალებში შედის სარაკეტო-ბირთვული დარტყმის გაფრთხილების (შეტყობინების) სისტემები, კოსმოსური სივრცის კონტროლის სისტემა და საჰაერო თავდაცვის საშუალებები. აშშ-ის შეიარაღებუილი ძალების ნაწილი განთავსებულია საზღვრებს გარეთ. განსაკუთრებით მსხვილი მოწინავე დაჯგუფებები განლაგებულია [[ევროპა|ევროპის]] ზონაში, [[აზია]] – წყნარი ოკეანის რეგიონსა და ახლო აღმოსავლეთში. |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| + | აშშ-ის შეიარაღებული ძალების დაკომპლექტება ხდება დაქირავებული პირებით. ამერიკის შეერთებული შტატების შეირაღებული ძალების უმაღლესი [[მთავარსარდალი]] ქვეყნის პრეზიდენტია. პრეზიდენტი და თავდაცვის მდივანი (მინისტრი) ქმნიან ეროვნულ სამხედრო ხელმძღვანელობას; მათ ქმედითუნარიანობას უზრუნველყოფენ ეროვნული უშიშროების საბჭო და შტაბების უფროსების კომიტეტი. | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
მიმდინარე ცვლილება 13:24, 6 ივლისი 2018 მდგომარეობით
ამერიკის შეერთებული შტატები (აშშ) - სახელმწიფო ჩრდილოეთ ამერიკაში. შედგება სამი ნაწილისაგან: ამერიკის შეერთებული შტატების კონტინენტური ნაწილისაგან, ალიასკისა და ჰავაის კუნძულებისაგან.
კონტინენტური ნაწილი დასავლეთიდან შემოსაზღვრულია წყნარი ოკეანით, აღმოსავლეთიდან – ატლანტის ოკეანით, სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან – მექსიკის ყურით. ალიასკას ჩრდილოეთით ესაზღვრება ჩრდილოეთის ყინულოვანი ოკეანე, დასავლეთით და სამხრეთით – წყნარი ოკეანე. ჰავაის კუნძულები მდებარეობს წყნარ ოკეანეში.
სარჩევი |
[რედაქტირება] ფართობი
საერთო ფართობი 9631 ათ. კმ2.
[რედაქტირება] მოსახლეობა
მოსახლეობა 317,6 მლნ. კაცი (2012).
[რედაქტირება] ოფიციალური ენა
ინგლისური.
[რედაქტირება] ედაქალაქი
ქ. ვაშინგტონი.
[რედაქტირება] ადმინისტრაციული დაყოფა
ადმინისტრაციულიად იყოფა: 50 შტატი და კოლუმბიის ფედერალური ოლქი. ამერიკის შეერთებული შტატების მფლობელობაში შედის 20-მდე დამოკიდებული ტერიტორია (დამოკიდებული ტერიტორიები).
[რედაქტირება] ხელისუფლება
ამერიკის შეერთებული შტატები ფედერაციული რესპუბლიკაა. სახელმწიფოს და მთავრობის მეთაურია პრეზიდენტი. უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო – ორპალატიანი კონგრესი (სენატი და წარმომადგენელთა პალატა).
აშშ ნატოს და 70-მდე სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრი და წამყვანი ქვეყანაა. ჩრდილოეთ ამერიკაში 1775–83 წლებში, დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის პერიოდში 13 ინგლისური კოლონია გაერთიანდა და გამოაცხადეს დამოუკიდებელი სახელწიფო, ამერიკის შეერთებული შტატები (1776 წლის 4 ივლისი). 1783 წელს აშშ-ის დამოუკიდებლობა ცნო ინგლისმა.
XIX და XX საუკუნეების განმავლობაში 13 შტატს დაემატა 37 შტატი ქვეყნის დასავლეთით გაფართოებასთან ერთად.
[რედაქტირება] ატლანტის ოკეანეზე საზღვაო პორტები
ატლანტის ოკეანეზე უმსხვილესი საზღვაო პორტებია:' ნიუ-იორკი, ფილადელფია, ბალტიმორი, ბოსტონი, ნორფოლკი, ნიუპორტ-ნიუსი; მექსიკის ყურეში – ახალი ორლეანი, ჰიუსტონი, კორპუს-კრისტი, ტამპა, ბომონტი;
[რედაქტირება] წყნარი ოკეანის საზღვაო პორტები
წყნარი ოკეანის სანაპიროზე საზღვაო პორტებია: – ლონგ-ბიჩი, ლოს-ანჯელესი, ოკლენდი, სიეტლი, ვალდიზი.
[რედაქტირება] ტბების პორტები
დიდი ტბების მთავარი პორტებია: ჩიკაგო, დულუტი, ბუფალო, დეტროიტი, კლივლენდი.
[რედაქტირება] საერთაშორისო აეროპორტები
უმსხვილესი საერთაშორისო აეროპორტებია: ნიუ-იორკი (ჯონ ფ. კენედის სახელობის), ჩიკაგო (ო’ჰარა), ლოსანჯელესი, ვაშინგტონი (დალასი), სან-ფრანცისკო, მაიამი და სხვა.
[რედაქტირება] მრეწველობა
I და II მსოფლიო ომებში გამარჯვებების და ცივი ომის დამთავრების შემდეგ (1991) აშშ გახდა მსოფლიოს ყველაზე ძლიერი და ეკონომიკურად განვითარებული ქვეყნა. აშშ აწარმოებს მთელი მსოფლიო წარმოების 20%-მდე პროდუქციას და ლიდერობს დამამუშავებელი მრეწველობის თითქმის ყველა დარგში.
მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია აგროსამრეწველო კომპლექსს – წარმოადგენს სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მსოფლიოს უმსხვილეს ექსპორტიორს, მისი წილი მსოფლიო ბაზარზე 25%-ს აღწევს. მრეწველობის და აგრარული კომპლექსისთვის დამახასიათებელია მაღალი კომპიუტერიზაცია, თანამედროვე საინფორმაციო ტექნოლოგიების და სხვა სამეცნიერო მეთოდების გამოყენება.
აშშ არის მსოფლიოში უმსხვილესი იარაღის მწარმოებელი ქვეყანა. განსაკუთრებით მაღალ განვითარებას მიაღწია აერო-კოსმოსურმა, ელექტრო და ატომურმა მრეწველობამ. ხორციელდება სამეცნიერო-კვლევითი და საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოები. განვითარებულია სარკინიგზო, საგზაო და საჰაერო კომუნიკაციების ქსელი.
[რედაქტირება] შეიარაღებული ძალები
შეიარაღებული ძალები შედგება სახმელეთო ჯარებისგან (არმია), სამხედრო-საჰაერო და სამხედრო-საზღვაო ძალებისგან (ფლოტი, საზღვაო ავიაცია, საზღვაო ქვეითები და სანაპირო დაცვა). საერთო რაოდენობა შეადგენს 1,309 მლნ. კაცს (2012), 907,1 ათ. – ორგანიზებულ რეზერვში და 46 ათ. – ეროვნულ გვარდიაში. სახმელეთო ჯარების საერთო რაოდენობა შეადგენს 639 ათ-ს, ორგანიზებულ რეზერვში – 497,3 ათასი კაცი. სამხედრო-საზღვაო ძალების და საზღვაო ქვეითთა საერთო რაოდენობა შეადგენს 330 ათ-ს, ორგანიზებული რეზერვი – 218,8 ათ., სამხედრო-საჰაერო ძალები – 340 ათ., ორგანიზებული რეზერვი – 191 ათ. კაცს.
აშშ-ის შეიარაღებული ძალები იყოფა სტრატეგიულ და საერთო დანიშნულების ძალებად.
სტრატეგიულ ძალებში შედის – სტრატეგიულ შეტევით და სტრატეგიულ-თავდაცვითი ძალები. სტრატეგიული შეტევითი ძალები შეიცავენ სახმელეთო ბაზირების სტრატეგიულ ძალებს, სტრატეგიულ ავიაციასა და საზღვაო ბაზირების სტრატეგიულ სარაკეტო ძალებს. სტრატეგიულ თავდაცვით ძალებში შედის სარაკეტო-ბირთვული დარტყმის გაფრთხილების (შეტყობინების) სისტემები, კოსმოსური სივრცის კონტროლის სისტემა და საჰაერო თავდაცვის საშუალებები. აშშ-ის შეიარაღებუილი ძალების ნაწილი განთავსებულია საზღვრებს გარეთ. განსაკუთრებით მსხვილი მოწინავე დაჯგუფებები განლაგებულია ევროპის ზონაში, აზია – წყნარი ოკეანის რეგიონსა და ახლო აღმოსავლეთში.
აშშ-ის შეიარაღებული ძალების დაკომპლექტება ხდება დაქირავებული პირებით. ამერიკის შეერთებული შტატების შეირაღებული ძალების უმაღლესი მთავარსარდალი ქვეყნის პრეზიდენტია. პრეზიდენტი და თავდაცვის მდივანი (მინისტრი) ქმნიან ეროვნულ სამხედრო ხელმძღვანელობას; მათ ქმედითუნარიანობას უზრუნველყოფენ ეროვნული უშიშროების საბჭო და შტაბების უფროსების კომიტეტი.
