არსენ IV ბულმაისიმისძე
(ახალი გვერდი: '''არსენ IV ბულმაისიმისძე''' – (XIII საუკუნე) სასულიერო მოღვაწე, მწე...) |
|||
| (3 მომხმარებლების 19 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''არსენ IV ბულმაისიმისძე''' – | + | '''არსენ IV ბულმაისიმისძე''' – XIII ს. სასულიერო მოღვაწე, მწერალი და ჰიმნოგრაფი. [[საქართველო]]ს [[კათოლიკოს-პატრიარქი]] 1241-1249/50 წწ. წერილობით წყაროებში მისი გვარი გვხდება სხვა ფორმითაც – ბულმაისისძე ან ბულმაისძე. |
| − | ცნობები არსენ IV-ის შესახებ და მისი ლიტერატურული ნაწარმოებები ჩართულია ცნობილ ხელნაწერ კრებულში A | + | ცნობები არსენ IV-ის შესახებ და მისი ლიტერატურული ნაწარმოებები ჩართულია ცნობილ ხელნაწერ კრებულში A 85, რომელიც შეადგინა [[აბუსერიძე ტბელი|ტბელ აბუსერიძე]]მ. იგი გადაწერილია 1233 წ. კრებულში მოთავსებულია „გალობანი წმიდისა მოციქულისა ნინოსნი“, „გალობანი წმიდისა შიო მღვიმელისანი“, [[სვინაქსარი]] იამბიკური ოთხთა თუეთანი: თებერვლის, მარტის, აპრილის, მაისის, სტიქარონნი, წარდგომა, კანონი და „აქებდითი“ ხელთუქმნელისა და უხილავის [[ხატი|ხატისა]], „ძლისპირნი [[ზესთა]] გამოუთქმელისა ხელთქმნელისა ხატისანი 16 აგვისტოსა“, სრული კანონი. ეს თხზულებები არსენ IV-მ შექმნა [[აბუსერისძენი|აბუსერიძების]] – ვარდანისა და აბუსერის – „შეხუეწით“, როგორც თავად აღნიშნავს კრებულში ჩართულ [[ეპისტოლე]]ში. თხზულებების შექმნის დროს არსენ IV [[გელათი|გელათში]] მოღვაწეობდა. არსენ IV-ის სახელი გვხვდება სხვა საისტორიო საბუთებშიც. 1241/1242 წწ. მის მიერ დამტკიცებულია არსენ [[მწიგნობართუხუცეს-ჭყონდიდელი|ჭყონდიდელი-მწიგნობართუხუცესის]] მიერ [[მგელა აბულახტარისძე|მგელა აბულახტარისძისადმი]] ბოძებული [[სიგელი (საბუთი)|სიგელი]] — „ესე, ვითა [[ქრისტე]]ს სწორსა არსენი ჭყონდიდელ [[მთავარეპისკოპოსი|მთავარეპისკოპოსსა]] და მწიგნობართუხუცესსა შეუწყალებია მგელა და შვილნი მისნი და ღურეკი სოფელი სამამულოდ უბოძებია, მოწმე და მამტკიცებელი ვარ მეცა, გლახაკი, ქრისტეს მიერ [[ქართლი]]სა კათალიკოზი არსენი“. 1241 წ. ახლო ხანებში აპ. IV ამტკიცებს წინამორბედი [[პატრიარქი|პატრიარქის]], მიქელ V-ის მიერ [[მსახურთუხუცესი|მსახურთუხუცეს]] ვაჩე გუარამის ძისადმი ბოძებულ სიგელს. |
| − | არსენ IV -ის | + | XIII ს. 40-იან წლებშია შედგენილი საეკლესიო კრების განჩინება შიომღვიმის მონასტრის შეუვალობის შესახებ. განჩინება თვით კათოლიკოს არსენ IV-ის მიერაა შედგენილი: „მე, არსენ ქართლისა კათალიკოზმან, ჩემითა ჴელითა დავწერე ყოველი ესე სიმტკიცე“ და სახენი მტკიცემყოფელნი აკურთხნეს ღმერთმან და წმიდამან დედაქალაქმან“. |
| − | + | მკვლევართა ნაწილი ([[ბერძენიშვილი ნიკო|ნ. ბერძენიშვილი]], ნ. შოშიაშვილი) არსენ IV-ს მიიჩნევს არა ქართლის, არამედ აფხაზეთის კათოლიკოსად, მაგრამ ეს აზრი არ არის გაზიარებული ისტორიოგრაფიაში. | |
| − | + | ''ვ. სილოგავა'' | |
| − | + | {| | |
| + | |- | ||
| + | | [[ფაილი:Logo1.JPG|მარჯვენა|10px|]] [[არსენი|არსენი მრავალმნიშვნელოვანი]] | ||
| + | |} | ||
| + | ==ლიტერატურა== | ||
| + | * [[ბერძენიშვილი ნიკო|ნ. ბერძენიშვილი]], სავაზირო ფეოდალურ საქართველოში, წიგნში.: საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგ. 3, თბ., 1966; | ||
| + | * [[კეკელიძე კორნელი|კეკელიძე კ]]., ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტ. 1, თბ., 1960; შოშიაშვილი ნ., XIII ს-ის საქართველოს ისტორიული ქრონოლოგიის საკითხისათვის, საქართველოს სახელმწ. მუზეუმის „მოამბე“, 1954, №18-5. | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | [[საქართველოს | + | * [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია:ენციკლოპედია]] |
| − | [[კატეგორია:საქართველოს | + | |
| − | + | [[კატეგორია:საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები]] | |
[[კატეგორია:სასულიერო პირები]] | [[კატეგორია:სასულიერო პირები]] | ||
| − | [[კატეგორია: | + | [[კატეგორია:მღვდელმთავრები]] |
| − | + | ||
[[კატეგორია:ქართველი ჰიმნოგრაფები]] | [[კატეგორია:ქართველი ჰიმნოგრაფები]] | ||
[[კატეგორია:ქართველი მწერლები]] | [[კატეგორია:ქართველი მწერლები]] | ||
| + | [[კატეგორია:ბულმაისიმისძენი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 11:41, 8 აპრილი 2024 მდგომარეობით
არსენ IV ბულმაისიმისძე – XIII ს. სასულიერო მოღვაწე, მწერალი და ჰიმნოგრაფი. საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1241-1249/50 წწ. წერილობით წყაროებში მისი გვარი გვხდება სხვა ფორმითაც – ბულმაისისძე ან ბულმაისძე.
ცნობები არსენ IV-ის შესახებ და მისი ლიტერატურული ნაწარმოებები ჩართულია ცნობილ ხელნაწერ კრებულში A 85, რომელიც შეადგინა ტბელ აბუსერიძემ. იგი გადაწერილია 1233 წ. კრებულში მოთავსებულია „გალობანი წმიდისა მოციქულისა ნინოსნი“, „გალობანი წმიდისა შიო მღვიმელისანი“, სვინაქსარი იამბიკური ოთხთა თუეთანი: თებერვლის, მარტის, აპრილის, მაისის, სტიქარონნი, წარდგომა, კანონი და „აქებდითი“ ხელთუქმნელისა და უხილავის ხატისა, „ძლისპირნი ზესთა გამოუთქმელისა ხელთქმნელისა ხატისანი 16 აგვისტოსა“, სრული კანონი. ეს თხზულებები არსენ IV-მ შექმნა აბუსერიძების – ვარდანისა და აბუსერის – „შეხუეწით“, როგორც თავად აღნიშნავს კრებულში ჩართულ ეპისტოლეში. თხზულებების შექმნის დროს არსენ IV გელათში მოღვაწეობდა. არსენ IV-ის სახელი გვხვდება სხვა საისტორიო საბუთებშიც. 1241/1242 წწ. მის მიერ დამტკიცებულია არსენ ჭყონდიდელი-მწიგნობართუხუცესის მიერ მგელა აბულახტარისძისადმი ბოძებული სიგელი — „ესე, ვითა ქრისტეს სწორსა არსენი ჭყონდიდელ მთავარეპისკოპოსსა და მწიგნობართუხუცესსა შეუწყალებია მგელა და შვილნი მისნი და ღურეკი სოფელი სამამულოდ უბოძებია, მოწმე და მამტკიცებელი ვარ მეცა, გლახაკი, ქრისტეს მიერ ქართლისა კათალიკოზი არსენი“. 1241 წ. ახლო ხანებში აპ. IV ამტკიცებს წინამორბედი პატრიარქის, მიქელ V-ის მიერ მსახურთუხუცეს ვაჩე გუარამის ძისადმი ბოძებულ სიგელს.
XIII ს. 40-იან წლებშია შედგენილი საეკლესიო კრების განჩინება შიომღვიმის მონასტრის შეუვალობის შესახებ. განჩინება თვით კათოლიკოს არსენ IV-ის მიერაა შედგენილი: „მე, არსენ ქართლისა კათალიკოზმან, ჩემითა ჴელითა დავწერე ყოველი ესე სიმტკიცე“ და სახენი მტკიცემყოფელნი აკურთხნეს ღმერთმან და წმიდამან დედაქალაქმან“.
მკვლევართა ნაწილი (ნ. ბერძენიშვილი, ნ. შოშიაშვილი) არსენ IV-ს მიიჩნევს არა ქართლის, არამედ აფხაზეთის კათოლიკოსად, მაგრამ ეს აზრი არ არის გაზიარებული ისტორიოგრაფიაში.
ვ. სილოგავა
 არსენი მრავალმნიშვნელოვანი
|
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- ნ. ბერძენიშვილი, სავაზირო ფეოდალურ საქართველოში, წიგნში.: საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგ. 3, თბ., 1966;
- კეკელიძე კ., ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტ. 1, თბ., 1960; შოშიაშვილი ნ., XIII ს-ის საქართველოს ისტორიული ქრონოლოგიის საკითხისათვის, საქართველოს სახელმწ. მუზეუმის „მოამბე“, 1954, №18-5.
