დუშეთის აჯანყება 1918
(→წყარო) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 3: | ხაზი 3: | ||
ამბოხებულთა მიზანს წარმოადგენდა დუშეთის მაზრის გაკონტროლება, სამხედრო გზის გახსნა, ჩრდილო კავკასიიდან რუსული წითელი არმიის ნაწილის შემოყვანა და მათთან ერთად [[თბილისი|თბილისის]] დაკავება. დუშეთის მაზრის მცხოვრებთა ბოლშევიკურ განწყობას ხელს უწყობდნენ [[ფრონტი (საომარი მოქმედებების თეატრი)|ფრონტიდან]] დაბრუნებული ჯარისკაცები და ბოლშევიკი პროპაგანდისტები. მაზრაში შევიდნენ რუსი ბოლშევიკი სამხედრო ინსტრუქტორები. | ამბოხებულთა მიზანს წარმოადგენდა დუშეთის მაზრის გაკონტროლება, სამხედრო გზის გახსნა, ჩრდილო კავკასიიდან რუსული წითელი არმიის ნაწილის შემოყვანა და მათთან ერთად [[თბილისი|თბილისის]] დაკავება. დუშეთის მაზრის მცხოვრებთა ბოლშევიკურ განწყობას ხელს უწყობდნენ [[ფრონტი (საომარი მოქმედებების თეატრი)|ფრონტიდან]] დაბრუნებული ჯარისკაცები და ბოლშევიკი პროპაგანდისტები. მაზრაში შევიდნენ რუსი ბოლშევიკი სამხედრო ინსტრუქტორები. | ||
| − | 17 ივნისს [[აჯანყება]] დაიწყო სოფელ წილკანში, ამბოხებულებმა დაამარცხეს მთავრობის მიერ გაგზავნილი სამი [[რაზმი (სამხედრო)|რაზმი]] და 19 ივნისს დაიკავეს დუშეთი. 21 ივნისს ამბოხებულებმა დაიკავეს ქსნის სადგური და [[მცხეთა|მცხეთის]] დიდი ნაწილი. 25 ივნისს დუშეთში შეიკრიბა გლეხთა დეპუტატების სამაზრო ყრილობა. მაზრაში საბჭოთა წყობილება გამოცხადდა. რუსეთის კომუნისტური პარტიის კავკასიის სამხარეო კომიტეტმა დუშეთში შეიარაღებული [[რაზმი (სამხედრო)|რაზმი]] გამოაგზავნა საშა გეგეჭკორის მეთაურობით. ამ რაზმს უნდა გამოევლო დარიალის ხეობა და ხევი. ხევის მოსახლეობა ორმაგი დარტყმის ქვეშ აღმოჩნდა, ერთი მხრივ, დარიალის ხეობიდან, ხოლო მეორე მხრივ, მთიულეთიდან და კობიდან ამბოხებულების მხრიდან. 24 ივნისს დაიწყო შეტაკებები ხევში. 29 ივნისს ბოლშევიკებმა დაიკავეს დარიალი, მანამდე ამბოხებულებმა ხელში ჩაიგდეს მცხეთის რაიონის [[იარაღი (იურიდიული)|იარაღის]] საწყობები. | + | 17 ივნისს [[აჯანყება]] დაიწყო სოფელ წილკანში, ამბოხებულებმა დაამარცხეს მთავრობის მიერ გაგზავნილი სამი [[რაზმი (სამხედრო)|რაზმი]] და 19 ივნისს დაიკავეს [[დუშეთი]]. 21 ივნისს ამბოხებულებმა დაიკავეს ქსნის სადგური და [[მცხეთა|მცხეთის]] დიდი ნაწილი. 25 ივნისს დუშეთში შეიკრიბა გლეხთა დეპუტატების სამაზრო ყრილობა. მაზრაში საბჭოთა წყობილება გამოცხადდა. რუსეთის კომუნისტური პარტიის კავკასიის სამხარეო კომიტეტმა დუშეთში შეიარაღებული [[რაზმი (სამხედრო)|რაზმი]] გამოაგზავნა საშა გეგეჭკორის მეთაურობით. ამ რაზმს უნდა გამოევლო დარიალის ხეობა და [[ხევი]]. ხევის მოსახლეობა ორმაგი დარტყმის ქვეშ აღმოჩნდა, ერთი მხრივ, დარიალის ხეობიდან, ხოლო მეორე მხრივ, მთიულეთიდან და კობიდან ამბოხებულების მხრიდან. 24 ივნისს დაიწყო შეტაკებები ხევში. 29 ივნისს ბოლშევიკებმა დაიკავეს დარიალი, მანამდე ამბოხებულებმა ხელში ჩაიგდეს მცხეთის რაიონის [[იარაღი (იურიდიული)|იარაღის]] საწყობები. |
| − | 28 ივნისს [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა|რესპუბლიკის მთავრობამ]] ამბოხებულთა წინააღმდეგ [[ბრძოლა|ბრძოლაში]] ჩართო [[სახალხო გვარდია]] [[ვალიკო ჯუღელი]]ს მეთაურობით. ამავე დღეს მძლავრი საარტილერიო [[ცეცხლი (სამხედრო ტერმინი)|ცეცხლის]] დახმარებით გვარდიელებმა ამბოხებულთაგან გაწმინდეს ბებრისციხე და მთლიანად მცხეთის მიმდებარე ტერიტორია. 4 ივლისს [[სახალხო გვარდია]]მ დაიკავა დუშეთი. ოთხი დღის შემდეგ, 8 ივლისს, გვარდიელებმა ამბოხებულთაგან გაწმინდეს ფასანაური. ფასანაურის დაკავების შემდეგ სამთავრობო ჯარები ორ [[კოლონა (სამხედრო)|კოლონად]] დაიყვნენ და ხევისაკენ გაილაშქრეს. ერთი კოლონა, [[გენერალი|გენერალ]] ალექსანდრე კონიაშვილის მეთაურობით, საქართველოს სამხედრო გზით დაიძრა სტეფანწმინდისკენ, ხოლო მეორე კოლონა, ვალიკო ჯუღელის მეთაურობით, გუდამაყრის ხეობიდან ქვენამთის (ბურსაჭირის) უღელტეხილით გადავიდა ხევში. 13-14 ივლისს სამთავრობო ჯარებმა გაწმინდეს სტეფანწმინდის რაიონი, ხელში ჩაიგდეს ბოლშევიკების ორი [[ქვემეხი (საარტილერიო)|ქვემეხი]], [[ტყვიამფრქვევი|ტყვიამფრქვევები]] და ორასამდე ტყვე. 15 ივლისს სამთავრობო ჯარებმა დარიალის ხეობა და [[ციხესიმაგრე]] გაწმინდეს ბოლშევიკებისაგან და ამით ამბოხება მთლიანად ჩაახშვეს. | + | 28 ივნისს [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა|რესპუბლიკის მთავრობამ]] ამბოხებულთა წინააღმდეგ [[ბრძოლა|ბრძოლაში]] ჩართო [[სახალხო გვარდია]] [[ვალიკო ჯუღელი]]ს მეთაურობით. ამავე დღეს მძლავრი საარტილერიო [[ცეცხლი (სამხედრო ტერმინი)|ცეცხლის]] დახმარებით გვარდიელებმა ამბოხებულთაგან გაწმინდეს ბებრისციხე და მთლიანად მცხეთის მიმდებარე ტერიტორია. 4 ივლისს [[სახალხო გვარდია]]მ დაიკავა დუშეთი. ოთხი დღის შემდეგ, 8 ივლისს, გვარდიელებმა ამბოხებულთაგან გაწმინდეს ფასანაური. ფასანაურის დაკავების შემდეგ სამთავრობო ჯარები ორ [[კოლონა (სამხედრო)|კოლონად]] დაიყვნენ და ხევისაკენ გაილაშქრეს. ერთი კოლონა, [[გენერალი|გენერალ]] ალექსანდრე კონიაშვილის მეთაურობით, საქართველოს სამხედრო გზით დაიძრა სტეფანწმინდისკენ, ხოლო მეორე კოლონა, ვალიკო ჯუღელის მეთაურობით, [[გუდამაყარი|გუდამაყრის]] ხეობიდან ქვენამთის (ბურსაჭირის) უღელტეხილით გადავიდა ხევში. 13-14 ივლისს სამთავრობო ჯარებმა გაწმინდეს სტეფანწმინდის რაიონი, ხელში ჩაიგდეს ბოლშევიკების ორი [[ქვემეხი (საარტილერიო)|ქვემეხი]], [[ტყვიამფრქვევი|ტყვიამფრქვევები]] და ორასამდე ტყვე. 15 ივლისს სამთავრობო ჯარებმა დარიალის ხეობა და [[ციხესიმაგრე]] გაწმინდეს ბოლშევიკებისაგან და ამით ამბოხება მთლიანად ჩაახშვეს. |
| + | |||
| + | '''''დიმიტრი სილაქაძე''''' | ||
| − | |||
==ლიტერატურა== | ==ლიტერატურა== | ||
| ხაზი 21: | ხაზი 22: | ||
[[კატეგორია:აჯანყებები საქართველოში]] | [[კატეგორია:აჯანყებები საქართველოში]] | ||
[[კატეგორია:სამხედრო მოქმედებები საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში]] | [[კატეგორია:სამხედრო მოქმედებები საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში]] | ||
| + | [[კატეგორია:აჯანყებები საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 22:12, 20 მარტი 2024 მდგომარეობით
დუშეთის აჯანყება - ბოლშევიკური ამბოხება დუშეთის მაზრაში - 1918 წლის ივნის-ივლისში რსფსრ-ის ხელმძღვანელობის მითითებითა და რუსეთის კომუნისტური პარტიის კავკასიის სამხარეო კომიტეტისა და კავკასიის წითელი არმიის სამხედრო-რევოლუციური საბჭოს ორგანიზებით, დუშეთის მაზრაში მოხდა დიდი ბოლშევიკური ამბოხება.
ამბოხებულთა მიზანს წარმოადგენდა დუშეთის მაზრის გაკონტროლება, სამხედრო გზის გახსნა, ჩრდილო კავკასიიდან რუსული წითელი არმიის ნაწილის შემოყვანა და მათთან ერთად თბილისის დაკავება. დუშეთის მაზრის მცხოვრებთა ბოლშევიკურ განწყობას ხელს უწყობდნენ ფრონტიდან დაბრუნებული ჯარისკაცები და ბოლშევიკი პროპაგანდისტები. მაზრაში შევიდნენ რუსი ბოლშევიკი სამხედრო ინსტრუქტორები.
17 ივნისს აჯანყება დაიწყო სოფელ წილკანში, ამბოხებულებმა დაამარცხეს მთავრობის მიერ გაგზავნილი სამი რაზმი და 19 ივნისს დაიკავეს დუშეთი. 21 ივნისს ამბოხებულებმა დაიკავეს ქსნის სადგური და მცხეთის დიდი ნაწილი. 25 ივნისს დუშეთში შეიკრიბა გლეხთა დეპუტატების სამაზრო ყრილობა. მაზრაში საბჭოთა წყობილება გამოცხადდა. რუსეთის კომუნისტური პარტიის კავკასიის სამხარეო კომიტეტმა დუშეთში შეიარაღებული რაზმი გამოაგზავნა საშა გეგეჭკორის მეთაურობით. ამ რაზმს უნდა გამოევლო დარიალის ხეობა და ხევი. ხევის მოსახლეობა ორმაგი დარტყმის ქვეშ აღმოჩნდა, ერთი მხრივ, დარიალის ხეობიდან, ხოლო მეორე მხრივ, მთიულეთიდან და კობიდან ამბოხებულების მხრიდან. 24 ივნისს დაიწყო შეტაკებები ხევში. 29 ივნისს ბოლშევიკებმა დაიკავეს დარიალი, მანამდე ამბოხებულებმა ხელში ჩაიგდეს მცხეთის რაიონის იარაღის საწყობები.
28 ივნისს რესპუბლიკის მთავრობამ ამბოხებულთა წინააღმდეგ ბრძოლაში ჩართო სახალხო გვარდია ვალიკო ჯუღელის მეთაურობით. ამავე დღეს მძლავრი საარტილერიო ცეცხლის დახმარებით გვარდიელებმა ამბოხებულთაგან გაწმინდეს ბებრისციხე და მთლიანად მცხეთის მიმდებარე ტერიტორია. 4 ივლისს სახალხო გვარდიამ დაიკავა დუშეთი. ოთხი დღის შემდეგ, 8 ივლისს, გვარდიელებმა ამბოხებულთაგან გაწმინდეს ფასანაური. ფასანაურის დაკავების შემდეგ სამთავრობო ჯარები ორ კოლონად დაიყვნენ და ხევისაკენ გაილაშქრეს. ერთი კოლონა, გენერალ ალექსანდრე კონიაშვილის მეთაურობით, საქართველოს სამხედრო გზით დაიძრა სტეფანწმინდისკენ, ხოლო მეორე კოლონა, ვალიკო ჯუღელის მეთაურობით, გუდამაყრის ხეობიდან ქვენამთის (ბურსაჭირის) უღელტეხილით გადავიდა ხევში. 13-14 ივლისს სამთავრობო ჯარებმა გაწმინდეს სტეფანწმინდის რაიონი, ხელში ჩაიგდეს ბოლშევიკების ორი ქვემეხი, ტყვიამფრქვევები და ორასამდე ტყვე. 15 ივლისს სამთავრობო ჯარებმა დარიალის ხეობა და ციხესიმაგრე გაწმინდეს ბოლშევიკებისაგან და ამით ამბოხება მთლიანად ჩაახშვეს.
დიმიტრი სილაქაძე
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- გ. ლაფანაშვილი, დუშეთის აჯანყევა, თბ., 1927; ჯ. წიკლაური, დარიალის დამცველნი, ყაზბეგი, 2012;
- В. Джугели, Тежелый Крест, Тф., 1920.
[რედაქტირება] წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
