ესქილე
(→წყარო) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 16 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | [[ფაილი:Esqile.jpg|200px|thumb|ესქილე]] | + | [[ფაილი:Esqile.jpg|200px|thumb|150პქ|ესქილე]] |
'''ესქილე''' - (ძვ. წ. 525 - ძვ. წ.456/5) ძველი ბერძენი დრამატურგი. | '''ესქილე''' - (ძვ. წ. 525 - ძვ. წ.456/5) ძველი ბერძენი დრამატურგი. | ||
| ხაზი 14: | ხაზი 14: | ||
==== ტრაგედიები ==== | ==== ტრაგედიები ==== | ||
| − | დღეისათვის ცნობილია ესქილეს 79 ტრაგედიის დასახელება, აქედან სრული სახით ჩვენამდე მოაღწია შვიდმა. ესენია: | + | დღეისათვის ცნობილია ესქილეს 79 [[ტრაგედია|ტრაგედიის]] დასახელება, აქედან სრული სახით ჩვენამდე მოაღწია შვიდმა. ესენია: |
| − | # "სპარსელები"; | + | # "[[სპარსელები (ესქილეს ტრაგედია)|სპარსელები]]"; |
| − | # "მიჯაჭვული პრომეთე"; | + | # "[[მიჯაჭვული პრომეთე (ესქილე)|მიჯაჭვული პრომეთე]]"; |
# [[შვიდნი თებეს წინააღმდეგ (ესქილე)|"შვიდნი თებეს წინააღმდეგ"]]; | # [[შვიდნი თებეს წინააღმდეგ (ესქილე)|"შვიდნი თებეს წინააღმდეგ"]]; | ||
# [[მავედრებელი ქალები|"მავედრებელი ქალები"]]; | # [[მავედრებელი ქალები|"მავედრებელი ქალები"]]; | ||
| − | # "აგამემნონი"; | + | # "[[აგამემნონი (ესქილე)|აგამემნონი]]"; |
| − | # "ქოეფორები"; | + | # "[[ქოეფორები (ესქილე)|ქოეფორები]]"; |
| − | # "ევმენიდები. | + | # "[[ევმენიდები (ესქილე)|ევმენიდები]]. |
| − | ესქილეს | + | ესქილეს ტრაგედიები თავისი კომპოზიციით და არქიტექტონიკით ერთნაირი არ არის. ზოგიერთი მათგანი ტრაგედიის განვითარების იმ ეტაპზეა, როდესაც ტრაგედია ჯერ კიდევ არ იყო გამოსული ლირიკის წიაღიდან. მაგ."მავედრებელი ქალები". |
==== ორესტეა ==== | ==== ორესტეა ==== | ||
| − | ესქილეს სამი ტრაგედია „აგამნონი”, „ქოეფორები" და „ევმენიდები" წარმოადგენს ერთ [[ტრილოგია]]ს სახელწოდებით - | + | ესქილეს სამი ტრაგედია „აგამნონი”, „ქოეფორები" და „ევმენიდები" წარმოადგენს ერთ [[ტრილოგია]]ს სახელწოდებით - „[[ორესტეა]]". "ორესტეა" ბერძნული დრამიდან ჩვენამდე მოღწეული ერთადერთი ტრილოგიაა. |
==== ესქილეს ტრაგედიის გმირები ==== | ==== ესქილეს ტრაგედიის გმირები ==== | ||
| − | ესქილეს ტრაგედიის გმირები ასახული არიან იმ მთელი სიდიადით, როგორითაც ისინი მითებში იყვნენ წარმოდგენილი, ისინი რეალური ადამიანები კი არ არიან, არამედ მითიური არსებანი. პოეტს მითიური გმირები წარმოედგინა ბუმბერაზებად, ზეადამიანებად, რომელთა მოქმედება ყოველთვის არ თავსდება სინამდვილეში, მოსალოდნელ ამბავთა რკალში. ამიტომაც ამბობს [[არისტოტელე]]: არის ტრაგედიის ოთხი სახე... მეოთხეა ფანტასტიკური ტრაგედია, როგორც "ფორკიდები", " პრომეტე" ... (პოეტიკა, თავი XVIII). | + | ესქილეს ტრაგედიის გმირები ასახული არიან იმ მთელი სიდიადით, როგორითაც ისინი მითებში იყვნენ წარმოდგენილი, ისინი რეალური ადამიანები კი არ არიან, არამედ მითიური არსებანი. პოეტს მითიური გმირები წარმოედგინა ბუმბერაზებად, ზეადამიანებად, რომელთა მოქმედება ყოველთვის არ თავსდება სინამდვილეში, მოსალოდნელ ამბავთა რკალში. ამიტომაც ამბობს [[არისტოტელე]]: არის ტრაგედიის ოთხი სახე... მეოთხეა ფანტასტიკური ტრაგედია, როგორც "ფორკიდები", " პრომეტე" ... ([[არისტოტელეს პოეტიკა|პოეტიკა]], თავი XVIII). |
==== ესქილეს როლი დრამატურგიაში ==== | ==== ესქილეს როლი დრამატურგიაში ==== | ||
მეტად მნიშვნელოვანია ესქილეს დამსახურება ბერძნული ტრაგედიის განვითარების საქმეში: ესქილემ ტრაგედიაში პირველმა შემოიყვანა ორი მსახიობი. | მეტად მნიშვნელოვანია ესქილეს დამსახურება ბერძნული ტრაგედიის განვითარების საქმეში: ესქილემ ტრაგედიაში პირველმა შემოიყვანა ორი მსახიობი. | ||
| − | მან პირველმა შექმნა ნამდვილი ტრაგედია ორი მსახიობის გამოყენებით, გუნდისთვის მიჩენილი ნაწილის შეკვეცით და მთავარი მსახიობის სათქმელის განვითარებით (არისტოტელე, პოეტიკა, თავი IV). მანვე ჩამოაყალიბა მტკიცე [[ტეტრალოგია|ტეტრალოგიური]] სისტემა, რომლის ნაწილები მჭიდროდ იყვნენ ერთმანეთთან დაკავშირებული. ამავე დროს თავის შემოქმედებაში ესქილემ ასახა ტრაგედიის განვითარების ის საფეხური, როდესაც ტრაგედია ჯერ კიდევ მთლიანად მოწყვეტილი არი იყო თავის საწყისს, საგუნდო სიმღერას: მის ადრინდელ ტრაგედიებში უფრო მეტია ლირიზმი, ვიდრე დრამატიზმი. | + | მან პირველმა შექმნა ნამდვილი ტრაგედია ორი მსახიობის გამოყენებით, გუნდისთვის მიჩენილი ნაწილის შეკვეცით და მთავარი მსახიობის სათქმელის განვითარებით (არისტოტელე, [[არისტოტელეს პოეტიკა|პოეტიკა]], თავი IV). მანვე ჩამოაყალიბა მტკიცე [[ტეტრალოგია|ტეტრალოგიური]] სისტემა, რომლის ნაწილები მჭიდროდ იყვნენ ერთმანეთთან დაკავშირებული. ამავე დროს თავის შემოქმედებაში ესქილემ ასახა ტრაგედიის განვითარების ის საფეხური, როდესაც ტრაგედია ჯერ კიდევ მთლიანად მოწყვეტილი არი იყო თავის საწყისს, საგუნდო სიმღერას: მის ადრინდელ ტრაგედიებში უფრო მეტია ლირიზმი, ვიდრე დრამატიზმი. |
==== გამოცემები ქართულ ენაზე==== | ==== გამოცემები ქართულ ენაზე==== | ||
| − | * ტრაგედიები / [წინასიტყვ. ესქილეს დრამები-ავტ. და ძვ. ბერძნ. მთარგმნ. [[გიგლა სარიშვილი | + | * ტრაგედიები / [წინასიტყვ. ესქილეს დრამები-ავტ. და ძვ. ბერძნ. მთარგმნ. [[გიგლა სარიშვილი]]; საქ. სსრ მწერ. კავშ. არსებ. მხატვრ. თარგმ. და ლიტ. ურთიერთ. მთ. სარედ. კოლეგია.თბ.: მერანი, 1978. |
* მიჯაჭვული პრომეთე / თარგმნილი ბერძნულიდან ა. ქუთათელაძის მიერ; წინასიტყვ. ავტ.: ს. ყაუხჩიშვილი. | * მიჯაჭვული პრომეთე / თარგმნილი ბერძნულიდან ა. ქუთათელაძის მიერ; წინასიტყვ. ავტ.: ს. ყაუხჩიშვილი. | ||
* ორესტეა. აგამემნონი: [დრამა] / ესქილე; ბერძნ. გ. სარიშვილისა. საბჭოთა ხელოვნება 1972, N5, გვ.95-111 | * ორესტეა. აგამემნონი: [დრამა] / ესქილე; ბერძნ. გ. სარიშვილისა. საბჭოთა ხელოვნება 1972, N5, გვ.95-111 | ||
| ხაზი 43: | ხაზი 43: | ||
* მიჯაჭვული პრომეთე; ორესტეა: [რომანები] / ესქილე; მთარგმნ. გიგლა სარიშვილი. თბ.: ბაკურ სულაკაურის გამ-ბა, 2013. | * მიჯაჭვული პრომეთე; ორესტეა: [რომანები] / ესქილე; მთარგმნ. გიგლა სარიშვილი. თბ.: ბაკურ სულაკაურის გამ-ბა, 2013. | ||
| − | ==იხილე აგრეთვე== | + | ==იხილე აგრეთვე == |
[[ესქილეს შვიდი დრამატურგიული ხერხი]] | [[ესქილეს შვიდი დრამატურგიული ხერხი]] | ||
| − | + | ||
| − | * | + | == წყარო == |
| + | * [[ანტიკური ლიტერატურის ისტორია]] | ||
[[კატეგორია:დრამატურგები]] | [[კატეგორია:დრამატურგები]] | ||
[[კატეგორია:ძველი ბერძენი დრამატურგები]] | [[კატეგორია:ძველი ბერძენი დრამატურგები]] | ||
[[კატეგორია:ძველბერძნული თეატრი]] | [[კატეგორია:ძველბერძნული თეატრი]] | ||
| + | [[კატეგორია:ესქილე]] | ||
| + | [[კატეგორია:ძველი ბერძენი დრამატურგები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 01:25, 14 ოქტომბერი 2023 მდგომარეობით
ესქილე - (ძვ. წ. 525 - ძვ. წ.456/5) ძველი ბერძენი დრამატურგი.
სარჩევი |
[რედაქტირება] ბიოგრაფია
ესქლე დაიბადა ძვ. წ. 525 წელს ათენის მახლობლად ელევსინში. ბერძენ-სსპარსელთა ომების დროს მან მონაწილეობა მიიღო მარათონის, სალამინისა და პლატეის ბრძოლებში.
ესქილეს, როგორც პოეტს პირველი გამარჯვება ძვ. წ. 484 წელს ხვდა წილად.
470 წელს მეფე პიერონმა ესქილე სირაკუზში მიიწვია. აქ იგი წერს დრამას - "ეტნელნი", რომელიც პიერონის მიერ დაარსებული ქალაქ ეტნის სადიდებლად შეიქმნა.
ძვ. წ. 472 - 468 წლებში ესქილე, სავარაუდოდ, პოლიტიკური მიზეზების გამო, კვლავ მიემგზავრება სირაკუზში. იგი არისტოკრატიული წრის წარმომადგენელი იყო და იცავდა ძველი არისტოკრატიული დაწესებულების არეოპაგის ინტერესებს - ეწინააღმდეგებოდა მისი უფლებების შეზღუდვას დემოკრატიულ წრეების მხრიდან.
ესქილე გარდაიცვალა სიცილიაში, ქალაქ გელის მახლობლად ძვ. წ. 456/5 წელს. პოეტს გელელებმა ძეგლი დაუდგეს და ზედ წააწერეს "აქ განისვენებს ესქილე, ძე ევფორიონისა და სიამაყე გელისა. თუ როგორი იყო მისი სივაჟკაცე, ამაზე დეე გიამბონ მარათონმა და გრძელთმიანმა მიდიელებმა, რომლებმაც ეს სივაჟკაცე კარგად გაიცნეს".
[რედაქტირება] ტრაგედიები
დღეისათვის ცნობილია ესქილეს 79 ტრაგედიის დასახელება, აქედან სრული სახით ჩვენამდე მოაღწია შვიდმა. ესენია:
- "სპარსელები";
- "მიჯაჭვული პრომეთე";
- "შვიდნი თებეს წინააღმდეგ";
- "მავედრებელი ქალები";
- "აგამემნონი";
- "ქოეფორები";
- "ევმენიდები.
ესქილეს ტრაგედიები თავისი კომპოზიციით და არქიტექტონიკით ერთნაირი არ არის. ზოგიერთი მათგანი ტრაგედიის განვითარების იმ ეტაპზეა, როდესაც ტრაგედია ჯერ კიდევ არ იყო გამოსული ლირიკის წიაღიდან. მაგ."მავედრებელი ქალები".
[რედაქტირება] ორესტეა
ესქილეს სამი ტრაგედია „აგამნონი”, „ქოეფორები" და „ევმენიდები" წარმოადგენს ერთ ტრილოგიას სახელწოდებით - „ორესტეა". "ორესტეა" ბერძნული დრამიდან ჩვენამდე მოღწეული ერთადერთი ტრილოგიაა.
[რედაქტირება] ესქილეს ტრაგედიის გმირები
ესქილეს ტრაგედიის გმირები ასახული არიან იმ მთელი სიდიადით, როგორითაც ისინი მითებში იყვნენ წარმოდგენილი, ისინი რეალური ადამიანები კი არ არიან, არამედ მითიური არსებანი. პოეტს მითიური გმირები წარმოედგინა ბუმბერაზებად, ზეადამიანებად, რომელთა მოქმედება ყოველთვის არ თავსდება სინამდვილეში, მოსალოდნელ ამბავთა რკალში. ამიტომაც ამბობს არისტოტელე: არის ტრაგედიის ოთხი სახე... მეოთხეა ფანტასტიკური ტრაგედია, როგორც "ფორკიდები", " პრომეტე" ... (პოეტიკა, თავი XVIII).
[რედაქტირება] ესქილეს როლი დრამატურგიაში
მეტად მნიშვნელოვანია ესქილეს დამსახურება ბერძნული ტრაგედიის განვითარების საქმეში: ესქილემ ტრაგედიაში პირველმა შემოიყვანა ორი მსახიობი.
მან პირველმა შექმნა ნამდვილი ტრაგედია ორი მსახიობის გამოყენებით, გუნდისთვის მიჩენილი ნაწილის შეკვეცით და მთავარი მსახიობის სათქმელის განვითარებით (არისტოტელე, პოეტიკა, თავი IV). მანვე ჩამოაყალიბა მტკიცე ტეტრალოგიური სისტემა, რომლის ნაწილები მჭიდროდ იყვნენ ერთმანეთთან დაკავშირებული. ამავე დროს თავის შემოქმედებაში ესქილემ ასახა ტრაგედიის განვითარების ის საფეხური, როდესაც ტრაგედია ჯერ კიდევ მთლიანად მოწყვეტილი არი იყო თავის საწყისს, საგუნდო სიმღერას: მის ადრინდელ ტრაგედიებში უფრო მეტია ლირიზმი, ვიდრე დრამატიზმი.
[რედაქტირება] გამოცემები ქართულ ენაზე
- ტრაგედიები / [წინასიტყვ. ესქილეს დრამები-ავტ. და ძვ. ბერძნ. მთარგმნ. გიგლა სარიშვილი; საქ. სსრ მწერ. კავშ. არსებ. მხატვრ. თარგმ. და ლიტ. ურთიერთ. მთ. სარედ. კოლეგია.თბ.: მერანი, 1978.
- მიჯაჭვული პრომეთე / თარგმნილი ბერძნულიდან ა. ქუთათელაძის მიერ; წინასიტყვ. ავტ.: ს. ყაუხჩიშვილი.
- ორესტეა. აგამემნონი: [დრამა] / ესქილე; ბერძნ. გ. სარიშვილისა. საბჭოთა ხელოვნება 1972, N5, გვ.95-111
- ორესტეა: [ტრაგედია ტრილოგიად] / თარგმნა გ. სარიშვილმა. თბ.: ხელოვნება, 1974.
- მიჯაჭვული პრომეთე; ორესტეა: [რომანები] / ესქილე; მთარგმნ. გიგლა სარიშვილი. თბ.: ბაკურ სულაკაურის გამ-ბა, 2013.
[რედაქტირება] იხილე აგრეთვე
ესქილეს შვიდი დრამატურგიული ხერხი
