ზარზმის მონასტერი
(→წყარო) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Zarzmis monasteri.JPG|thumb|250პქ|ზარზმის მონასტერი]] | [[ფაილი:Zarzmis monasteri.JPG|thumb|250პქ|ზარზმის მონასტერი]] | ||
'''ზარზმის მონასტერი''' (ინგლ. Zarzma Monastery), XIII-XIV საუკუნეების ქართული [[ხუროთმოძღვრება|ხუროთმოძღვრების]] მნიშვნელოვანი ძეგლი. მდებარეობს სამცხე-[[ჯავახეთი]]ს მხარეში, ადიგენის მუნიციპალიტეტში, ისტორიულ მხარე [[სამცხე|სამცხეში]], სოფელ ზარზმაში, მდინარე ქვაბლიანის ხეობაში. კომპლექსში შემავალი ნაგებობებია: ტაძარი, [[სამრეკლო]], სამლოცველოები, [[წყარო]]. | '''ზარზმის მონასტერი''' (ინგლ. Zarzma Monastery), XIII-XIV საუკუნეების ქართული [[ხუროთმოძღვრება|ხუროთმოძღვრების]] მნიშვნელოვანი ძეგლი. მდებარეობს სამცხე-[[ჯავახეთი]]ს მხარეში, ადიგენის მუნიციპალიტეტში, ისტორიულ მხარე [[სამცხე|სამცხეში]], სოფელ ზარზმაში, მდინარე ქვაბლიანის ხეობაში. კომპლექსში შემავალი ნაგებობებია: ტაძარი, [[სამრეკლო]], სამლოცველოები, [[წყარო]]. | ||
| + | |||
[[ფაილი:Zarzmis monasteri 1.JPG|thumb|მარცხნივ|ზარზმის მონასტერი]] | [[ფაილი:Zarzmis monasteri 1.JPG|thumb|მარცხნივ|ზარზმის მონასტერი]] | ||
მონასტერი დააარსა ფეოდალური ხანის ცნობილმა სასულიერო მოღვაწემ სერაპიონ ზარზმელმა. ახლანდელი ტაძარი და სამრეკლო აგებულია XIV საუკუნის დასაწყისში. ტაძარი თლილი ქვით ნაგები გუმბათიანი შენობაა. ზარზმის მსუბუქი პროპორციები და დამახასიათებელი ელემენტი აქვს. ესაა მისი სამხრეთის გალერეა – კარიბჭე. მას ძირითადი კორპუსის მთელი სამხრეთის მხარე აქვს დაკავებული. შესასვლელი სამრეთიდან და დასავლეთიდანაა. შიდა სივრცე ჯვრის ოთხი მკლავისა და მათ შუა აღმართული [[გუმბათი]]სგანაა მიღებული. ღრმა [[აფსიდი]]ს გვერდზე [[სადიაკვნე]] და [[სამკვეთლო]]ა, რომლებიც მართკუთხა, უაფსიდოა. [[ინტერიერი (არქიტექტურა)|ინტერიერი]]ს საერთო გადაწყვეტიდან საინტერესო და სრულიად ორიგინალურია დასავლეთის გვერდითი [[ნავი (არქიტექტურა)|ნავების]] ზემოთ გამართული [[პატრონიკე]]. ტაძრის [[ფასადი|ფასადები]] რუხი ფერის თლილი ქვით მაღალი ოსტატობითაა შესრულებული. ფასადებში სიცოცხლე და სიხალისე შეაქვს ფერადოვან ქვებს. ზოგან სხვა ფერის ქვა ძირითადი ქვის ფონზეა აქა-იქ მიმოფანტული, [[გუმბათის ყელი|გუმბათის ყელზე]] კი ([[სარკმელი|სარკმლებს]] ზემოთ) ორგვარი ქვის ჭადრაკული წყობაა. უფრო მეტიც, გუმბათის ყელზე, ჩუქურთმის [[არშია (არქიტექტურა)|არშიებში]], ფონი შეღებილია. ამის გამო, ჩუქურთმა შორიდან უფრო მკაფიოდ ჩანს. მორთულობა მხოლოდ კარ-სარკმლების ირგვლივაა თავმოყრილი. ხოლო რაც შეეხება დეკორის შესრულების ტექნიკას, იგი ორი ხერხითაა შესრულებული – უმრავლესობა ფასადის ზედაპირის ზემოთაა, დანარჩენი კი ჩაკვეთილია. | მონასტერი დააარსა ფეოდალური ხანის ცნობილმა სასულიერო მოღვაწემ სერაპიონ ზარზმელმა. ახლანდელი ტაძარი და სამრეკლო აგებულია XIV საუკუნის დასაწყისში. ტაძარი თლილი ქვით ნაგები გუმბათიანი შენობაა. ზარზმის მსუბუქი პროპორციები და დამახასიათებელი ელემენტი აქვს. ესაა მისი სამხრეთის გალერეა – კარიბჭე. მას ძირითადი კორპუსის მთელი სამხრეთის მხარე აქვს დაკავებული. შესასვლელი სამრეთიდან და დასავლეთიდანაა. შიდა სივრცე ჯვრის ოთხი მკლავისა და მათ შუა აღმართული [[გუმბათი]]სგანაა მიღებული. ღრმა [[აფსიდი]]ს გვერდზე [[სადიაკვნე]] და [[სამკვეთლო]]ა, რომლებიც მართკუთხა, უაფსიდოა. [[ინტერიერი (არქიტექტურა)|ინტერიერი]]ს საერთო გადაწყვეტიდან საინტერესო და სრულიად ორიგინალურია დასავლეთის გვერდითი [[ნავი (არქიტექტურა)|ნავების]] ზემოთ გამართული [[პატრონიკე]]. ტაძრის [[ფასადი|ფასადები]] რუხი ფერის თლილი ქვით მაღალი ოსტატობითაა შესრულებული. ფასადებში სიცოცხლე და სიხალისე შეაქვს ფერადოვან ქვებს. ზოგან სხვა ფერის ქვა ძირითადი ქვის ფონზეა აქა-იქ მიმოფანტული, [[გუმბათის ყელი|გუმბათის ყელზე]] კი ([[სარკმელი|სარკმლებს]] ზემოთ) ორგვარი ქვის ჭადრაკული წყობაა. უფრო მეტიც, გუმბათის ყელზე, ჩუქურთმის [[არშია (არქიტექტურა)|არშიებში]], ფონი შეღებილია. ამის გამო, ჩუქურთმა შორიდან უფრო მკაფიოდ ჩანს. მორთულობა მხოლოდ კარ-სარკმლების ირგვლივაა თავმოყრილი. ხოლო რაც შეეხება დეკორის შესრულების ტექნიკას, იგი ორი ხერხითაა შესრულებული – უმრავლესობა ფასადის ზედაპირის ზემოთაა, დანარჩენი კი ჩაკვეთილია. | ||
მიმდინარე ცვლილება 22:21, 28 მარტი 2024 მდგომარეობით
ზარზმის მონასტერი (ინგლ. Zarzma Monastery), XIII-XIV საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების მნიშვნელოვანი ძეგლი. მდებარეობს სამცხე-ჯავახეთის მხარეში, ადიგენის მუნიციპალიტეტში, ისტორიულ მხარე სამცხეში, სოფელ ზარზმაში, მდინარე ქვაბლიანის ხეობაში. კომპლექსში შემავალი ნაგებობებია: ტაძარი, სამრეკლო, სამლოცველოები, წყარო.
მონასტერი დააარსა ფეოდალური ხანის ცნობილმა სასულიერო მოღვაწემ სერაპიონ ზარზმელმა. ახლანდელი ტაძარი და სამრეკლო აგებულია XIV საუკუნის დასაწყისში. ტაძარი თლილი ქვით ნაგები გუმბათიანი შენობაა. ზარზმის მსუბუქი პროპორციები და დამახასიათებელი ელემენტი აქვს. ესაა მისი სამხრეთის გალერეა – კარიბჭე. მას ძირითადი კორპუსის მთელი სამხრეთის მხარე აქვს დაკავებული. შესასვლელი სამრეთიდან და დასავლეთიდანაა. შიდა სივრცე ჯვრის ოთხი მკლავისა და მათ შუა აღმართული გუმბათისგანაა მიღებული. ღრმა აფსიდის გვერდზე სადიაკვნე და სამკვეთლოა, რომლებიც მართკუთხა, უაფსიდოა. ინტერიერის საერთო გადაწყვეტიდან საინტერესო და სრულიად ორიგინალურია დასავლეთის გვერდითი ნავების ზემოთ გამართული პატრონიკე. ტაძრის ფასადები რუხი ფერის თლილი ქვით მაღალი ოსტატობითაა შესრულებული. ფასადებში სიცოცხლე და სიხალისე შეაქვს ფერადოვან ქვებს. ზოგან სხვა ფერის ქვა ძირითადი ქვის ფონზეა აქა-იქ მიმოფანტული, გუმბათის ყელზე კი (სარკმლებს ზემოთ) ორგვარი ქვის ჭადრაკული წყობაა. უფრო მეტიც, გუმბათის ყელზე, ჩუქურთმის არშიებში, ფონი შეღებილია. ამის გამო, ჩუქურთმა შორიდან უფრო მკაფიოდ ჩანს. მორთულობა მხოლოდ კარ-სარკმლების ირგვლივაა თავმოყრილი. ხოლო რაც შეეხება დეკორის შესრულების ტექნიკას, იგი ორი ხერხითაა შესრულებული – უმრავლესობა ფასადის ზედაპირის ზემოთაა, დანარჩენი კი ჩაკვეთილია.
აღმოსავლეთის ფასადზე მთავარ ყურადღებას იპყრობს უზარმაზარი მოჩუქურთმებული ჯვარი მთავარი სარკმლის თავზე. ჯვრის მკლავები ფასადის თითქმის მთელ სიგანეს წვდება. ტაძარს ძალზე მოხდენილი გუმბათი ადგას. იგი თორმეტწახნაგაა და ამდენივე სარკმლის მქონეა. მაგრამ ეს მხოლოდ საერთო შთაბეჭდილებაა, სინამდვილეში მხოლოდ ექვსია ნამდვილი. გუმბათის წიბოები გამოყოფილია და წახნაგები თაღებით ცალ-ცალკეა დამუშავებული.
აღსანიშნავია ზარზმის მხატვრობა, რომლის ყველა სურათი და ფიგურა პრაქტიკულად პირვანდელი სახითაა შემორჩენილი.
ზარზმის ტაძარი ამჟამად სრულიად დაუზიანებლად დგას. ცალკე უნდა გამოიყოს ზარზმის სამრეკლო, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და უდიდესია საქართველოში. ტაძრისა და სამრეკლოს საშენი მასალა და მისი დამუშავების ხასიათი ერთნაირი; მსგავსია მეორე სართულის ბოძებისა და ტაძრის სარკმელთა ჩუქურთმებიც. ზარზმის მონასტერში იყო განთავსებული შუა საუკუნეების ქართული ოქრომჭედლობის შესანიშნავი ნაწარმოები – ზარზმის ღვთისმშობლის ხატი (ამჟამად ინახება საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმში).
ზარზმის ტაძარი უმნიშვნელოვანესი ძეგლია, რომელშიც მკაფიოდ ჩანს მაშინდელი ქართული ხუროთმოძღვრების დამახასიათებელი ზოგი ახალი ნიშანი – ცვლილებები შენობის პროპორციებსა და ფასადთა მორთულობის სისტემაში. მრავალრიცხოვანი ჩუქურთმა, რომელიც კარ-სარკმელთა საპირეებს ამკობს, ტექნიკური შესრულების მხრივ მშვენიერია და კარგი მაგალითია იმისა, თუ რა დონეზე იყო განვითარებული ფეოდალურ საქართველოში ქვაზე ჭრის ხელოვნება.
კედლის მხატვრობა
კედლის მხატვრობა
