კორპუსი (სამხედრო ტერმინი)

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
(სხვაობა ვერსიებს შორის)
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება
(ახალი გვერდი: '''კორპუსი''' - (ლათინური corpus – სხეული, მთლიანი), ოპერატიულ რგოლში [...)
 
ხაზი 1: ხაზი 1:
 
'''კორპუსი''' - (ლათინური corpus – სხეული, მთლიანი), ოპერატიულ რგოლში [[ჯარების ორგანიზაცია|ჯარების ორგანიზაციის]] ფორმა, რომელიც ბევრ სახელმწიფოშია მიღებული. ოპერატიულ-აქტიკური
 
'''კორპუსი''' - (ლათინური corpus – სხეული, მთლიანი), ოპერატიულ რგოლში [[ჯარების ორგანიზაცია|ჯარების ორგანიზაციის]] ფორმა, რომელიც ბევრ სახელმწიფოშია მიღებული. ოპერატიულ-აქტიკური
(უმაღლესი ტაქტიკური) გაერთიანება (შენაერთი) შედის უფრო დიდი გაერთიანების შემადგენლობაში ან ცალკეა. ჩვეულებრივ, შედგება რამდენიმე გვარეობის [[ჯარები|ჯარების]] შენაერთებისა და ნაწილებისგან, საბრძოლო, ტექნიკური და ლოგისტიკური უზრუნველყოფის ნაწილების, [[ქვედანაყოფი (სამხედრო)|ქვედანაყოფებისა]] და დაწესებულებებისგან.  
+
(უმაღლესი ტაქტიკური) გაერთიანება (შენაერთი) შედის უფრო დიდი გაერთიანების შემადგენლობაში ან ცალკეა. ჩვეულებრივ, შედგება რამდენიმე [[ჯარების გვარეობა|გვარეობის ჯარების]] შენაერთებისა და ნაწილებისგან, საბრძოლო, ტექნიკური და ლოგისტიკური უზრუნველყოფის ნაწილების, [[ქვედანაყოფი (სამხედრო)|ქვედანაყოფებისა]] და დაწესებულებებისგან.  
  
როგორც მუდმივი ფორმირებები,  კორპუსებიები პირველად 1800 წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] ჩამოყალიბდა. [[ნაპოლეონის ომები|ნაპოლეონის ომების]] პერიოდში საკორპუსო ორგანიზაცია გავრცელდა საფრანგეთის მთელ არმიაში, შემდეგ - [[ევროპა|ევროპის]] სხვა ქვეყნებში.  
+
როგორც მუდმივი [[ფორმირება (სამხედრო ტერმინი)|ფორმირებები]],  კორპუსებიები პირველად 1800 წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] ჩამოყალიბდა. [[ნაპოლეონის ომები|ნაპოლეონის ომების]] პერიოდში საკორპუსო ორგანიზაცია გავრცელდა საფრანგეთის მთელ არმიაში, შემდეგ - [[ევროპა|ევროპის]] სხვა ქვეყნებში.  
  
 
XIX საუკუნის დამლევს საარმიო (ქვეითი) და კავალერიის კორპუსი მტკიცედ დამკვიდრდა თითქმის ყველა სახელმწიფოს არმიების შემადგენლობაში. შედგებოდა 2-4 [[დივიზია|დივიზიისგან]] (50 ათ-მდე კაცი). ქვეითი და კავალერიის კორპუსების ანალოგები გახდა მსროლელ და ცხენოსანთა კორპუსები.  
 
XIX საუკუნის დამლევს საარმიო (ქვეითი) და კავალერიის კორპუსი მტკიცედ დამკვიდრდა თითქმის ყველა სახელმწიფოს არმიების შემადგენლობაში. შედგებოდა 2-4 [[დივიზია|დივიზიისგან]] (50 ათ-მდე კაცი). ქვეითი და კავალერიის კორპუსების ანალოგები გახდა მსროლელ და ცხენოსანთა კორპუსები.  
ხაზი 11: ხაზი 11:
  
 
==== საავიაციო კორპუსი ====
 
==== საავიაციო კორპუსი ====
სამხედრო-საჰაერო ძალების გაერთიანება. შეიქმნა მთელ რიგ ქვეყნებში გასული საუკუნის 30-იან წლებში. დიდი სამამულო ომის დროს წითელ არმიაში 1942 წლის II ნახევრიდან საავიაციო კ-ში გაერთიანებული იყვნენ საფრონტო ავიაციისა და მთავარსარდლის  რეზერვის ავიაციის შენაერთები და ნაწილები. ჩამოყალიბდა საავიაციო კ-ები –  ბომბდამშენი, საიერიშო, გამანადგურებელი და შერეული, რომლებიც შედიოდნენ საჰაერო არმიაში ან მოქმედებდნენ დამოუკიდებლად დაჯგუფებების, საერთო-საჯარისო და სატანკო არმიების ინტერესებისათვის.  
+
სამხედრო-საჰაერო ძალების გაერთიანება. შეიქმნა მთელ რიგ ქვეყნებში გასული საუკუნის 30-იან წლებში. დიდი [[სამამულო ომი|სამამულო ომის]] დროს [[წითელი არმია|წითელ არმიაში]] 1942 წლის II ნახევრიდან საავიაციო კორპუსში გაერთიანებული იყვნენ საფრონტო ავიაციისა და მთავარსარდლის  რეზერვის ავიაციის შენაერთები და ნაწილები. ჩამოყალიბდა საავიაციო კორპუსები –  [[ბომბდამშენი]], საიერიშო, გამანადგურებელი და შერეული, რომლებიც შედიოდნენ საჰაერო არმიაში ან მოქმედებდნენ დამოუკიდებლად დაჯგუფებების, საერთო-საჯარისო და სატანკო არმიების ინტერესებისათვის.  
  
ჩვეულებრივ,^საავიაციო კ-ში შედიოდა 2-3 საავიაციო დივიზია (200-375 თვითმფრინავი). არსებობდა აგრეთვე საჰაერო თავდაცვის გამანადგურებელი საავიაციო კ. 1954-55 წლებში საავიაციო კორპუსები ბევრ არმიაში გაუქმდა.
+
ჩვეულებრივ, საავიაციო კორპუსში შედიოდა 2-3 საავიაციო დივიზია (200-375 [[თვითმფრინავი]]). არსებობდა აგრეთვე საჰაერო თავდაცვის გამანადგურებელი საავიაციო კორპუსი 1954-55 წლებში საავიაციო კორპუსები ბევრ არმიაში გაუქმდა.
  
 
==== კავალერიის (ცხენოსანთა) კორპუსი ====
 
==== კავალერიის (ცხენოსანთა) კორპუსი ====
სტრატეგიული კავალერიის შენაერთი, განკუთვნილი იყო შეტევით ოპერაციებში წარმატების განვითარებისათვის. პირველად შეიქმნა საფრანგეთში 1804 წელს, XIX საუკუნის შუახანებში ყველა არმიაში გაუქმდა. I მსოფლიო ომის დამდეგს იყო გერმანიასა და საფრანგეთში, რუსეთში შეიქმნა 1916 წელს.
+
სტრატეგიული კავალერიის შენაერთი, განკუთვნილი იყო შეტევით ოპერაციებში წარმატების განვითარებისათვის. პირველად შეიქმნა საფრანგეთში 1804 წელს, XIX საუკუნის შუახანებში ყველა არმიაში გაუქმდა. [[I მსოფლიო ომი 1914–18|I მსოფლიო ომის]] დამდეგს იყო [[გერმანია|გერმანიასა]] და [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], [[რუსეთი|რუსეთში]] შეიქმნა 1916 წელს.
  
 
==== კოსმოსური სივრცის კონტროლის ცალკეული კორპუსი ====
 
==== კოსმოსური სივრცის კონტროლის ცალკეული კორპუსი ====
სარაკეტო-კოსმოსური თავდაცვის ჯარების გაერთიანება. მოიცავს კოსმოსური სივრცის კონტროლის შენაერთებსა და ნაწილებს, აგრეთვე კავშირგაბმულობის მართვის,  მონაცემების გადაცემისა და უზრუნველყოფის ნაწილებსა და ქვედანაყოფებს.
+
სარაკეტო-კოსმოსური თავდაცვის [[ჯარები|ჯარების]] გაერთიანება. მოიცავს კოსმოსური სივრცის კონტროლის შენაერთებსა და ნაწილებს, აგრეთვე კავშირგაბმულობის მართვის,  მონაცემების გადაცემისა და უზრუნველყოფის ნაწილებსა და [[ქვედანაყოფი (სამხედრო)|ქვედანაყოფებს]]. მშვიდობიანობის დროს თავის [[ამოცანა (სამხედრო)|ამოცანებს]] ასრულებს საინფორმაციო-სადაზვერვო მოქმედებით.
მშვიდობიანობის დროს თავის ამოცანებს ასრულებს საინფორმაციო-სადაზვერვო
+
მოქმედებით.
+
  
 
==== მექანიზებული კორპუსი ====
 
==== მექანიზებული კორპუსი ====
სსრ კავშირში ჯავშანსატანკო და მექანიზებული ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი. უპირატესად განკუთვნილი იყო შეტევითს ოპერაციებში წარმატების გასავითარებლად.  
+
სსრ კავშირში [[ჯავშანსატანკო ჯარები|ჯავშანსატანკო და მექანიზებული ჯარების]] საერთო-საჯარისო შენაერთი. უპირატესად განკუთვნილი იყო შეტევითს ოპერაციებში წარმატების გასავითარებლად.  
  
პირველად ჩამოყალიბდა 1932 წელს. ომის შემდეგ მექანიზებული კ-ები მექანიზებულ დივიზიებად გარდაიქმნა.
+
პირველად ჩამოყალიბდა 1932 წელს. ომის შემდეგ მექანიზებული კორპუსები მექანიზებულ [[დივიზია|დივიზიებად]] გარდაიქმნა.
  
 
==== მოტორიზებული კორპუსი ====
 
==== მოტორიზებული კორპუსი ====
საერთო-საჯარისო შენაერთი [[გერმანია|გერმანიის]] [[შეიარაღებული ძალები|შეიარაღებულ ძალებში]] [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომის]] დროს. განკუთვნილი იყო მთავარი [[დარტყმა (სამხედრო)|დარტყმის]] მიმართულებით შეტევის განვითარებისათვის [[თავდაცვა (სამხედრო ტერმინი)|თავდაცვაში]] - ზოლის შენარჩუნების ან კონტრდარტყმებისთვის. მოიცავდა 1-2 სატანკო, 1-2 მოტორიზებულ ან მსუბუქ [[დივიზია|დივიზიას]], ხოლო ზოგჯერ ქვეით დივიზიასაც. შედიოდა, როგორც წესი, საველე [[არმია|არმიის]] ან სატანკო დაჯგუფების (არმიის) შემადგენლობაში 60-70 ათ. კაცითა და 350-700 ტანკით და სხვა.
+
საერთო-საჯარისო შენაერთი გერმანიის შეიარაღებულ ძალებში II მსოფლიო ომის დროს. განკუთვნილი იყო მთავარი დარტყმის მიმართულებით შეტევის განვითარებისათვის თავდაცვაში - ზოლის შენარჩუნების ან კონტრდარტყმებისთვის. მოიცავდა 1-2 სატანკო, 1-2 მოტორიზებულ ან მსუბუქ დივიზიას, ხოლო ზოგჯერ ქვეით დივიზიასაც. შედიოდა, როგორც წესი, საველე არმიის ან სატანკო დაჯგუფების (არმიის) შემადგენლობაში 60-70 ათ. კაცითა და 350-700 ტანკით და სხვა.
  
 
==== მსროლელთა კორპუსი ====
 
==== მსროლელთა კორპუსი ====
მსროლელთა ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი. პირველად გაჩნდა 1904_05 რუსეთ- აპონიის ომში და მუდმივი შემადგენლობა არ ჰყავდა.  
+
მსროლელთა ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი. პირველად გაჩნდა 1904-05 [[რუსეთ-იაპონიის ომი 1904-05|რუსეთ-იაპონიის ომში]] და მუდმივი შემადგენლობა არ ჰყავდა.  
  
II მსოფლიო ომის დაწყებისას მსროლელთა კ-ში შედიოდა 2_3 მსროლელთა დივიზია, 2 საარტილერიო პოლკი, საზენიტო-საარტილერიო დივიზიონი და სხვა ნაწილები. 1941 წელს
+
II მსოფლიო ომის დაწყებისას მსროლელთა კორპუსში შედიოდა 2-3 მსროლელთა დივიზია, 2 საარტილერიო პოლკი, საზენიტო-საარტილერიო დივიზიონი და სხვა ნაწილები. 1941 წელს
თითქმის ყველა მსროლელთა კ. დაშალეს,^ხოლო 1942_43 წლებში კვლავ აღადგინეს,
+
თითქმის ყველა მსროლელთა კორპუსი დაშალეს, ხოლო 1942-43 წლებში კვლავ აღადგინეს,
 
50-იან წლებში დაიშალა.
 
50-იან წლებში დაიშალა.
  
ხაზი 41: ხაზი 39:
 
[[სახმელეთო ჯარები|სახმელეთო ჯარების]] საერთო-საჯარისო გაერთიანება. სტაბილური ორგანიზაციული სტრუქტურა არ გააჩნია იშვიათი გამონაკლისის გარდა.  
 
[[სახმელეთო ჯარები|სახმელეთო ჯარების]] საერთო-საჯარისო გაერთიანება. სტაბილური ორგანიზაციული სტრუქტურა არ გააჩნია იშვიათი გამონაკლისის გარდა.  
  
წარმოიშვა მასობრივი [[არმია|არმიების]] გაჩენის შემდეგ, I და [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომების]] პერიოდში იყო ბევრი სახელმწიფოს [[არმია|არმიებში]]. თანამედროვე საარმიო კორპუსი მოიცავს 2-4 და მეტ [[დივიზია|დივიზიას]] (მათგან 1-2 სატანკოს), [[ჯარების გვარეობა|ჯარების გვარეობებისა]] და სპეციალური ჯარების საკორპუსო ნაწილებს, კორპუსის ლოგისტიკის ნაწილებსა და ქვედანაყოფებს.
+
წარმოიშვა მასობრივი არმიების გაჩენის შემდეგ, I და II მსოფლიო ომების პერიოდში იყო ბევრი სახელმწიფოს არმიებში. თანამედროვე საარმიო კორპუსი მოიცავს 2-4 და მეტ დივიზიას (მათგან 1-2 სატანკოს), ჯარების გვარეობებისა და სპეციალური ჯარების საკორპუსო ნაწილებს, კორპუსის ლოგისტიკის ნაწილებსა და ქვედანაყოფებს.
  
  
 
==== საარტილერიო კორპუსი ====
 
==== საარტილერიო კორპუსი ====
[[მთავარსარდალი|მთავარსარდლის]] რეზერვის არტილერიის შენაერთი [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომში]], განკუთვნილი იყო [[არტილერია|არტილერიის]] მასირებისთვის დაჯგუფების ძალისხმევის თავმოყრის მიმართულებებზე. ზოგიერეთი ქვეყნის არმიებში იქმნებოდა, როგორც გარღვევის საარტილერიო კორპუსი.  
+
მთავარსარდლის რეზერვის არტილერიის შენაერთი II მსოფლიო ომში, განკუთვნილი იყო არტილერიის მასირებისთვის დაჯგუფების ძალისხმევის თავმოყრის მიმართულებებზე. ზოგიერეთი ქვეყნის არმიებში იქმნებოდა, როგორც გარღვევის საარტილერიო კორპუსი.  
  
თითოეული საარტილერიო კორპუსი მოიცავდა 2-2 გარღვევის საარტილერიო [[დივიზია|დივიზიას]], ხოლო თავდაპირველად - ერთ ნაღმსატყორცნების დივიზიას (სულ 1000-ზე მეტი ქვემეხი, ნაღმსატყორცნი და [[გამშვები დანადგარი|გამშვები დანადგარი]]).
+
თითოეული საარტილერიო კორპუსი მოიცავდა 2-2 გარღვევის საარტილერიო დივიზიას, ხოლო თავდაპირველად - ერთ ნაღმსატყორცნების დივიზიას (სულ 1000-ზე მეტი ქვემეხი, ნაღმსატყორცნი და გამშვები დანადგარი).
  
  
ხაზი 53: ხაზი 51:
 
საერთო-საჯარისო შენაერთი, განკუთვნილია არმიის (დაჯგუფების) მოძრავი ჯგუფის შემადგენლობით მოქმედებისათვის.
 
საერთო-საჯარისო შენაერთი, განკუთვნილია არმიის (დაჯგუფების) მოძრავი ჯგუფის შემადგენლობით მოქმედებისათვის.
  
სსრ კავშირში პირველად ჩამოყალიბდა 1938 წელს მექანიზებული კორპუსის ბაზაზე. [[გერმანია|გერმანიაში]] [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომის]] დროს სატანკო კორპუსი, ჩვეულებრივ, შედგებოდა 2 სატანკო და 1 მოტორიზებული [[დივიზია|დივიზიისაგან]] (დაახლოებით 500 ტანკი და საიერიშო ქვემეხი). ზოგჯერ
+
სსრ კავშირში პირველად ჩამოყალიბდა 1938 წელს მექანიზებული კორპუსის ბაზაზე. გერმანიაში II მსოფლიო ომის დროს სატანკო კორპუსი, ჩვეულებრივ, შედგებოდა 2 სატანკო და 1 მოტორიზებული დივიზიისაგან (დაახლოებით 500 ტანკი და საიერიშო ქვემეხი). ზოგჯერ მათში შეჰყავდათ ქვეითთა შენაერთებიც.
მათში შეჰყავდათ ქვეითთა შენაერთებიც.
+
  
 
საბრძოლო მოქმედებას სატანკო კორპუსები აწარმოებდნენ საველე არმიების, სატანკო დაჯგუფებისა და სატანკო არმიების შემადგენლობით.
 
საბრძოლო მოქმედებას სატანკო კორპუსები აწარმოებდნენ საველე არმიების, სატანკო დაჯგუფებისა და სატანკო არმიების შემადგენლობით.
ხაზი 62: ხაზი 59:
  
 
==== საჰაერო-სადესანტო კორპუსი ====
 
==== საჰაერო-სადესანტო კორპუსი ====
საჰაერო-სადესანტო ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი; [[II მსოფლიო ომი 1939-45|II მსოფლიო ომის]] პერიოდში განკუთვნილი იყო [[ამოცანა (სამხედრო)|ამოცანების]] გადასაწყვეტად მოწინააღმდეგის [[ზურგი|ზურგში]] საჰაერო-სადესანტო ოპერაციების დროს.  
+
საჰაერო-სადესანტო ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი; II მსოფლიო ომის პერიოდში განკუთვნილი იყო ამოცანების გადასაწყვეტად მოწინააღმდეგის [[ზურგი|ზურგში]] საჰაერო-სადესანტო ოპერაციების დროს.  
  
ზოგიერთი ქვეყნის [[არმია|არმიებში]] მათი შექმნა დაიწყო 1941 წლის აპრილიდან: [[ომი|ომის]] დაწყებიდან გამოიყენებოდა, როგორც მსროლელთა შენაერთი. 1942 წელს გარდაიქმნა მე-10 [[გვარდია|გვარდიის]] საჰაერო-სადესანტო [[დივიზია|დივიზიად]].  
+
ზოგიერთი ქვეყნის არმიებში მათი შექმნა დაიწყო 1941 წლის აპრილიდან: [[ომი|ომის]] დაწყებიდან გამოიყენებოდა, როგორც მსროლელთა შენაერთი. 1942 წელს გარდაიქმნა მე-10 [[გვარდია|გვარდიის]] საჰაერო-სადესანტო დივიზიად.  
  
[[გერმანია|გერმანიაში]] ლუფტვაფეს შემადგენლობაში ჰყავდათ საავიაციო კორპუსი, რომელშიც შედიოდა საპარაშუტო-სადესანტო დივიზია, პლანერისტთა მოიერიშე პოლკი, საბრძოლო-საავიაციო დაჯგუფება და
+
ერმანიაში ლუფტვაფეს შემადგენლობაში ჰყავდათ საავიაციო კორპუსი, რომელშიც შედიოდა საპარაშუტო-სადესანტო დივიზია, პლანერისტთა მოიერიშე პოლკი, საბრძოლო-საავიაციო დაჯგუფება და
 
სხვა ნაწილები.  
 
სხვა ნაწილები.  
  
ხაზი 72: ხაზი 69:
  
 
==== ქვეითი კორპუსი ====
 
==== ქვეითი კორპუსი ====
საერთო საჯარისო შენაერთი (გაერთიანება) ზოგიერთი სახელმწიფოს [[შეიარაღებული ძალები|შეიარაღებულ ძალებში]]. განკუთვნილი იყო [[საბრძოლო მოქმედებები|საბრძოლო მოქმედების]] წარმოებისათვის მცირე ტევადობის საოპერაციო მიმართულებებზე.
+
საერთო საჯარისო შენაერთი (გაერთიანება) ზოგიერთი სახელმწიფოს შეიარაღებულ ძალებში. განკუთვნილი იყო საბრძოლო მოქმედების წარმოებისათვის მცირე ტევადობის საოპერაციო მიმართულებებზე.
  
ჩვეულებრივ, შედგებოდა შტაბისგან, 2-4 ქვეითი [[დივიზია|დივიზიისგან]], ზოგჯერ აგრეთვე 1-2 [[კავალერია|კავალერიის]] დივიზიისგან, კორპუსის ნაწილებისა და ქვედანაყოფებისაგან. რიცხოვნობა მერყეობდა 30-დან 100 ათ. კაცამდე.
+
ჩვეულებრივ, შედგებოდა შტაბისგან, 2-4 ქვეითი დივიზიისგან, ზოგჯერ აგრეთვე 1-2 [[კავალერია|კავალერიის]] დივიზიისგან, კორპუსის ნაწილებისა და ქვედანაყოფებისაგან. რიცხოვნობა მერყეობდა 30-დან 100 ათ. კაცამდე.
  
 
==== ცალკეული სარაკეტო კორპუსი ====
 
==== ცალკეული სარაკეტო კორპუსი ====
სტრატეგიული დანიშნულების სარაკეტო [[ჯარები]]ს შენაერთი არსებობდა სსრ კავშირში 1961-70 წლებში. განკუთვნილი იყო მოწინააღმდეგის სტრატეგიული ობიექტების დაზიანებისათვის დაშორებულ ტერიტორიებზე. შედგებოდა სხვადასხვა ტიპის საკონტინენტთაშორისო [[ბალისტიკური რაკეტა|ბალისტიკური რაკეტებით]] აღჭურვილი სარაკეტო [[დივიზია|დივიზიებისაგან]]. ნაწილი გარდაიქმნა სარაკეტო დივიზიებად, ნაწილი - დაიშალა.
+
სტრატეგიული დანიშნულების სარაკეტო ჯარების შენაერთი არსებობდა სსრ კავშირში 1961-70 წლებში. განკუთვნილი იყო მოწინააღმდეგის სტრატეგიული ობიექტების დაზიანებისათვის დაშორებულ ტერიტორიებზე. შედგებოდა სხვადასხვა ტიპის საკონტინენტთაშორისო [[ბალისტიკური რაკეტა|ბალისტიკური რაკეტებით]] აღჭურვილი სარაკეტო დივიზიებისაგან. ნაწილი გარდაიქმნა სარაკეტო დივიზიებად, ნაწილი - დაიშალა.
  
  
  
 
==წყარო==
 
==წყარო==
ქართული სამხედრო ენციკლოპედიური ლექსიკონი. აკადემიკოსის, გენერალ-მაიორ ელგუჯა მეძმარიაშვილის საერთო რედაქციით. თბილისი,2017
+
[[ქართული სამხედრო ენციკლოპედიური ლექსიკონი]]
 
[[კატეგორია:სამხედრო ტერმინები]]
 
[[კატეგორია:სამხედრო ტერმინები]]
 
[[კატეგორია:შეიარაღებული ძალები]]
 
[[კატეგორია:შეიარაღებული ძალები]]
 
[[კატეგორია:საჯარისო შენაერთები]]
 
[[კატეგორია:საჯარისო შენაერთები]]

10:29, 2 მარტი 2018-ის ვერსია

კორპუსი - (ლათინური corpus – სხეული, მთლიანი), ოპერატიულ რგოლში ჯარების ორგანიზაციის ფორმა, რომელიც ბევრ სახელმწიფოშია მიღებული. ოპერატიულ-აქტიკური (უმაღლესი ტაქტიკური) გაერთიანება (შენაერთი) შედის უფრო დიდი გაერთიანების შემადგენლობაში ან ცალკეა. ჩვეულებრივ, შედგება რამდენიმე გვარეობის ჯარების შენაერთებისა და ნაწილებისგან, საბრძოლო, ტექნიკური და ლოგისტიკური უზრუნველყოფის ნაწილების, ქვედანაყოფებისა და დაწესებულებებისგან.

როგორც მუდმივი ფორმირებები, კორპუსებიები პირველად 1800 წელს საფრანგეთში ჩამოყალიბდა. ნაპოლეონის ომების პერიოდში საკორპუსო ორგანიზაცია გავრცელდა საფრანგეთის მთელ არმიაში, შემდეგ - ევროპის სხვა ქვეყნებში.

XIX საუკუნის დამლევს საარმიო (ქვეითი) და კავალერიის კორპუსი მტკიცედ დამკვიდრდა თითქმის ყველა სახელმწიფოს არმიების შემადგენლობაში. შედგებოდა 2-4 დივიზიისგან (50 ათ-მდე კაცი). ქვეითი და კავალერიის კორპუსების ანალოგები გახდა მსროლელ და ცხენოსანთა კორპუსები.

სამხედრო მშენებლობის ისტორიაში ცნობილია, აგრეთვე კორპუსები: მექანიზებული, მოტორიზებული, საჰაერო-სადესანტო, სატანკო, სარაკეტო, საავიაციო, სარკინიგზო და სხვა.

გასული საუკუნის 90-იანი წლების დამლევს საკორპუსო ორგანიზაცია ინარჩუნებდა თავის მნიშვნელობას უპირატესად სახმელეთო ჯარებში. მიღებულია მთელი რიგი სახელმწიფოების შეიარაღებული ძალების სხვა სახეობებში.

სარჩევი

საავიაციო კორპუსი

სამხედრო-საჰაერო ძალების გაერთიანება. შეიქმნა მთელ რიგ ქვეყნებში გასული საუკუნის 30-იან წლებში. დიდი სამამულო ომის დროს წითელ არმიაში 1942 წლის II ნახევრიდან საავიაციო კორპუსში გაერთიანებული იყვნენ საფრონტო ავიაციისა და მთავარსარდლის რეზერვის ავიაციის შენაერთები და ნაწილები. ჩამოყალიბდა საავიაციო კორპუსები – ბომბდამშენი, საიერიშო, გამანადგურებელი და შერეული, რომლებიც შედიოდნენ საჰაერო არმიაში ან მოქმედებდნენ დამოუკიდებლად დაჯგუფებების, საერთო-საჯარისო და სატანკო არმიების ინტერესებისათვის.

ჩვეულებრივ, საავიაციო კორპუსში შედიოდა 2-3 საავიაციო დივიზია (200-375 თვითმფრინავი). არსებობდა აგრეთვე საჰაერო თავდაცვის გამანადგურებელი საავიაციო კორპუსი 1954-55 წლებში საავიაციო კორპუსები ბევრ არმიაში გაუქმდა.

კავალერიის (ცხენოსანთა) კორპუსი

სტრატეგიული კავალერიის შენაერთი, განკუთვნილი იყო შეტევით ოპერაციებში წარმატების განვითარებისათვის. პირველად შეიქმნა საფრანგეთში 1804 წელს, XIX საუკუნის შუახანებში ყველა არმიაში გაუქმდა. I მსოფლიო ომის დამდეგს იყო გერმანიასა და საფრანგეთში, რუსეთში შეიქმნა 1916 წელს.

კოსმოსური სივრცის კონტროლის ცალკეული კორპუსი

სარაკეტო-კოსმოსური თავდაცვის ჯარების გაერთიანება. მოიცავს კოსმოსური სივრცის კონტროლის შენაერთებსა და ნაწილებს, აგრეთვე კავშირგაბმულობის მართვის, მონაცემების გადაცემისა და უზრუნველყოფის ნაწილებსა და ქვედანაყოფებს. მშვიდობიანობის დროს თავის ამოცანებს ასრულებს საინფორმაციო-სადაზვერვო მოქმედებით.

მექანიზებული კორპუსი

სსრ კავშირში ჯავშანსატანკო და მექანიზებული ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი. უპირატესად განკუთვნილი იყო შეტევითს ოპერაციებში წარმატების გასავითარებლად.

პირველად ჩამოყალიბდა 1932 წელს. ომის შემდეგ მექანიზებული კორპუსები მექანიზებულ დივიზიებად გარდაიქმნა.

მოტორიზებული კორპუსი

საერთო-საჯარისო შენაერთი გერმანიის შეიარაღებულ ძალებში II მსოფლიო ომის დროს. განკუთვნილი იყო მთავარი დარტყმის მიმართულებით შეტევის განვითარებისათვის თავდაცვაში - ზოლის შენარჩუნების ან კონტრდარტყმებისთვის. მოიცავდა 1-2 სატანკო, 1-2 მოტორიზებულ ან მსუბუქ დივიზიას, ხოლო ზოგჯერ ქვეით დივიზიასაც. შედიოდა, როგორც წესი, საველე არმიის ან სატანკო დაჯგუფების (არმიის) შემადგენლობაში 60-70 ათ. კაცითა და 350-700 ტანკით და სხვა.

მსროლელთა კორპუსი

მსროლელთა ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი. პირველად გაჩნდა 1904-05 რუსეთ-იაპონიის ომში და მუდმივი შემადგენლობა არ ჰყავდა.

II მსოფლიო ომის დაწყებისას მსროლელთა კორპუსში შედიოდა 2-3 მსროლელთა დივიზია, 2 საარტილერიო პოლკი, საზენიტო-საარტილერიო დივიზიონი და სხვა ნაწილები. 1941 წელს თითქმის ყველა მსროლელთა კორპუსი დაშალეს, ხოლო 1942-43 წლებში კვლავ აღადგინეს, 50-იან წლებში დაიშალა.

საარმიო კორპუსი

სახმელეთო ჯარების საერთო-საჯარისო გაერთიანება. სტაბილური ორგანიზაციული სტრუქტურა არ გააჩნია იშვიათი გამონაკლისის გარდა.

წარმოიშვა მასობრივი არმიების გაჩენის შემდეგ, I და II მსოფლიო ომების პერიოდში იყო ბევრი სახელმწიფოს არმიებში. თანამედროვე საარმიო კორპუსი მოიცავს 2-4 და მეტ დივიზიას (მათგან 1-2 სატანკოს), ჯარების გვარეობებისა და სპეციალური ჯარების საკორპუსო ნაწილებს, კორპუსის ლოგისტიკის ნაწილებსა და ქვედანაყოფებს.


საარტილერიო კორპუსი

მთავარსარდლის რეზერვის არტილერიის შენაერთი II მსოფლიო ომში, განკუთვნილი იყო არტილერიის მასირებისთვის დაჯგუფების ძალისხმევის თავმოყრის მიმართულებებზე. ზოგიერეთი ქვეყნის არმიებში იქმნებოდა, როგორც გარღვევის საარტილერიო კორპუსი.

თითოეული საარტილერიო კორპუსი მოიცავდა 2-2 გარღვევის საარტილერიო დივიზიას, ხოლო თავდაპირველად - ერთ ნაღმსატყორცნების დივიზიას (სულ 1000-ზე მეტი ქვემეხი, ნაღმსატყორცნი და გამშვები დანადგარი).


სატანკო კორპუსი

საერთო-საჯარისო შენაერთი, განკუთვნილია არმიის (დაჯგუფების) მოძრავი ჯგუფის შემადგენლობით მოქმედებისათვის.

სსრ კავშირში პირველად ჩამოყალიბდა 1938 წელს მექანიზებული კორპუსის ბაზაზე. გერმანიაში II მსოფლიო ომის დროს სატანკო კორპუსი, ჩვეულებრივ, შედგებოდა 2 სატანკო და 1 მოტორიზებული დივიზიისაგან (დაახლოებით 500 ტანკი და საიერიშო ქვემეხი). ზოგჯერ მათში შეჰყავდათ ქვეითთა შენაერთებიც.

საბრძოლო მოქმედებას სატანკო კორპუსები აწარმოებდნენ საველე არმიების, სატანკო დაჯგუფებისა და სატანკო არმიების შემადგენლობით.

საჰაერო თავდაცვის კორპუსი

განკუთვნილია ქვეყნის დიდმნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული, სამრეწველო, ეკონომიკური ცენტრებისა და რაიონების, აგრეთვე შეიარაღებული ძალების დაჯგუფებებისა და სამხედრო ობიექტების დასაცავად ჰაერიდან მოსალოდნელი დარტყმებისაგან.

საჰაერო-სადესანტო კორპუსი

საჰაერო-სადესანტო ჯარების საერთო-საჯარისო შენაერთი; II მსოფლიო ომის პერიოდში განკუთვნილი იყო ამოცანების გადასაწყვეტად მოწინააღმდეგის ზურგში საჰაერო-სადესანტო ოპერაციების დროს.

ზოგიერთი ქვეყნის არმიებში მათი შექმნა დაიწყო 1941 წლის აპრილიდან: ომის დაწყებიდან გამოიყენებოდა, როგორც მსროლელთა შენაერთი. 1942 წელს გარდაიქმნა მე-10 გვარდიის საჰაერო-სადესანტო დივიზიად.

ერმანიაში ლუფტვაფეს შემადგენლობაში ჰყავდათ საავიაციო კორპუსი, რომელშიც შედიოდა საპარაშუტო-სადესანტო დივიზია, პლანერისტთა მოიერიშე პოლკი, საბრძოლო-საავიაციო დაჯგუფება და სხვა ნაწილები.

1943 წლის დამლევს ჩამოყალიბდა ორი საჰაერო-საავიაციო კორპუსი, რომლებიც გაერთიანდა საჰაერო-სადესანტო (საპარაშუტო) არმიად. აშშ-ში საჰაერო-სადესანტო დივიზიები კორპუსებად ერთიანდებოდა მხოლოდ საბრძოლო მოქმედების პერიოდისათვის.

ქვეითი კორპუსი

საერთო საჯარისო შენაერთი (გაერთიანება) ზოგიერთი სახელმწიფოს შეიარაღებულ ძალებში. განკუთვნილი იყო საბრძოლო მოქმედების წარმოებისათვის მცირე ტევადობის საოპერაციო მიმართულებებზე.

ჩვეულებრივ, შედგებოდა შტაბისგან, 2-4 ქვეითი დივიზიისგან, ზოგჯერ აგრეთვე 1-2 კავალერიის დივიზიისგან, კორპუსის ნაწილებისა და ქვედანაყოფებისაგან. რიცხოვნობა მერყეობდა 30-დან 100 ათ. კაცამდე.

ცალკეული სარაკეტო კორპუსი

სტრატეგიული დანიშნულების სარაკეტო ჯარების შენაერთი არსებობდა სსრ კავშირში 1961-70 წლებში. განკუთვნილი იყო მოწინააღმდეგის სტრატეგიული ობიექტების დაზიანებისათვის დაშორებულ ტერიტორიებზე. შედგებოდა სხვადასხვა ტიპის საკონტინენტთაშორისო ბალისტიკური რაკეტებით აღჭურვილი სარაკეტო დივიზიებისაგან. ნაწილი გარდაიქმნა სარაკეტო დივიზიებად, ნაწილი - დაიშალა.


წყარო

ქართული სამხედრო ენციკლოპედიური ლექსიკონი

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები