ჯოსერი
ჯოსერი – (ეგვ. Dsr; ხშირად მოიხსენიებოდა ძეგლებზე, როგორც ნეჩერიხეტი, თავისი „ხორის“ და იმავდროულად „ორი ქალღმერთის“ სახელით, დაახლ. ჩვ.წ.-მდე 2630-2611 წწ.), ეგვიპტის III დინასტიის მეორე (?) ფარაონი, პირველი (საფეხუროვანი) პირამიდის მფლობელი.
III დინასტიის ფარაონებს სავარაუდოდ ნათესაობა აკავშირებდათ II დინასტიის ბოლო ფარაონთან, ხასეხემუისთან, რადგან ვინმე ნიმაატხაპი, რომელიც „მეფის შვილების დედად“ მოიხსენიებოდა ხასეხემუის დროს, ჯოსერის დროს „მეფის დედად“ არის წარმოდგენილი. ამდენად შესაძლოა, რომ ჯოსერი იყო ნებკას ძმა ან შვილი.
ჯოსერი ეგვიპტეში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და გამორჩეული ფარაონი იყო. ტურინის მეფეთა სიაში მისი სახელი წითელი მელნით არის აღნიშნული. პტოლემაიოს V ეპიფანეს დროს (205-180 წწ.ჩვ.წ-მდე), ჯოსერის მეფობიდან დაახლოებით 2500 წლის შემდეგ შედგენილ ტექსტში (ე.წ. „შიმშილის სტელა“), ის გამოყვანილია, როგორც უაღრესად ბრძენი, მწიგნობარი და ღვთისმოსავი ფარაონი, რომელიც ზრუნავს თავის ხალხზე და კითხულობს ძველ არქივებს. უნდა აღინიშნოს, რომ თვითონ სახელი „ჯოსერი“ ეგვიპტურად ნიშნავს „წმინდას“ (ds).
ჯოსერის დროს მოხდა დიდი ცვლილებები სულიერ და რელიგიურ წარმოდგენებში, რაც განსაკუთრებით მის მიერ ჰელიოპოლისში აგებულ პატარა ტაძარში იგრძნობა. აქ ღმერთები სრულიად ანთროპომორფული სახით არიან წარმოდგენილი, მათ შორის ისეთი ღმერთებიც კი, რომლებიც უფრო გვიანდელ პერიოდში ზოომორფულად, ან ზოომორფული ელემენტებით გამოისახებოდნენ (მაგ. სეტხი). სავარაუდოდ, ამ დროს დაიწყო ბუნების ძალების პერსონიფიცირების და მათი იერარქიული პრინციპით დალაგების პროცესი, რაც ჰელიოპოლისის სისტემაში აისახა, თუმცა დღეს ძნელია ითქვას, არსებობდა თუ არა ეს სისტემა ჯოსერის დროს.
მისი ქვის ქანდაკება, აღმოჩენილი მოსახსენიებელ ტაძარში, არის დღეისათვის უძველესი ფარაონის ქანდაკება, რომელიც ნატურალურ ზომაშია შესრულებული. ჯოსერი არის დღეისათვის ცნობილი უძველესი ფარაონი, რომლის წარწერა დაფიქსირებულია სინაიზე. როგორც ჩანს, მის დროს ხშირად იგზავნებოდა ექსპედიციები ძვირფასი სპილენძის მაღაროებისაკენ. მაგრამ განსაკუთრებით ცნობილი ჯოსერი თავისი პირამიდის გამოა, რომელიც ერთდროულად არის პირველი პირამიდა და პირველი ქვის ნაგებობა, რომელიც ადამიანმა ააგო. ესაა ექვსი საფეხურისაგან შემდგარი, 60მ. სიმაღლის ნაგებობა, ფუნდამენტით 140მ. x 118მ. და 60მ. პირამიდის გალავანი 547მ. x 277მ. ფართობს მოიცავს. ჯოსერი არის III დინასტიის პრაქტიკულად ერთადერთი ფარაონი, რომელზეც დღეს მეტ-ნაკლებად სანდო ინფორმაცია გაგვაჩნია. დინასტიის მომდევნო ფარაონების, მათი თანმიმდევრობის და დინასტიის დასასრულის შესახებ ინფორმაცია უაღრესად ბუნდოვანია. სავარაუდოდ, დინასტიის ბოლო ფარაონი იყო ჰუნი.
