სისხლი

თმაგაკრეჭილი, თავჩაღუნული ბიჭი იდგა ცაცხვის ძირში, სევდიანი თვალებით დასცქეროდა ტალახში ამოსვრილ საკუთარ შიშველ ფეხებს, ხელში ღორჯოებით სავსე კაკვი ეჭირა და ფიქრობდა: ,,როგორ ჰგავს ეს მოხუცი კაცი მამაჩემს, თეთრთმიანი, შავწარბება, ფართო ცხვირი, ლამაზი, სევდანარევი, ღიმილიანი თვალები, ბოხი ხმა, თვალებსაც თუ დავხუჭავ და წარმოვიდგენ, ალბათ, სულ მთლად მამაჩემივით გახდება...'' და ბიჭმა თვალები დახუჭა.		ღორჯო (ღორჯოსი) - [Neogobius cephalarges constructor] პატარა მსხვილთავიანი მოშავო ფერის თევზი; გემრიელია. შეყოფ ჯილეში ხელს, იქ ბევრი ღორჯო გგონია ერთად თავმოყრილი (აკაკი). [სალომეს] ამხანაგ გოგობიჭებთან პაწია ღორჯოები... უჭერია (გიორგი წერეთელი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]. კაკვი (კაკვისა) - თავმოკაუჭებული ლითონის (ან ხის) ღერი რისამე დასაკიდებლად, რამეზე გამოსადებად და მისთ., – კაუჭი, კავი. კარდლით ღომი იყო კაკვზე ჩამოკიდებული (გიორგი წერეთელი). [ფარგა] დუქნის წინ რკინის კაკვზე ეკიდა (სერგო კლდიაშვილი). სოფლის რადიოფიკაციისათვის რაიონებში იგზავნება საჭირო რაოდენობის იზოლატორები, კაკვები, ბოძები და სამონტაჟო მასალები («კომუნისტი»). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- ამისთვის გამოგიძახეთ, ქიშვარდი ბატონო, ვეღარ ვაკავებ და რა ვქნა, მთლად გატყიურდა და წავიდა ხელიდან. ხომ ხედავ, სხვას რომ წიგნი უჭირავს ხელში, აგი ღორჯოებს დასდევს დღე და ღამე ზემო კუხაზე. ამასწინებზე საზამთრო ჩამიგდო გოფორიძეების საზიარო ჭაში, გასკდა შენ ხარ ჩემი ბატონი და მაგის გამოისობით აგერ ერთი კვირაა კომპოტს ვსვამთ ორი ოჯახი.		კუხა - მდინარე ხონის რაიონში. აგი - (მრ. აგინი) კუთხ. (გურული.) ლიტერატურულია ეს. «ვაჟო, აგი აღარ ხუმრობს, მგონია!» (ეგნატე ნინოშვილი). «თურმე აგინის თავადობა აგი ყოფილა, რომ სულ ცრუობით მოაქვთ თავი» (ეგნატე ნინოშვილი). ამასწინანდელი - (ამასწინანდლისა) რაც ამას წინათ მოხდა, ცოტა ხნის წინ მომხდარი. ამასწინანდელი საუბარი.- „ახლა სულ სხვა სახით შეხედა გოგოს [მაიამ] და ისე გაუცინა, თითქოს ამასწინანდელი გაწყრომა ხუმრობად მოაჩვენაო“ (ლეო ქიაჩელი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- მომკალი ვიღაცამ! მართლა, ბიჭო? მაგრამ თქვენ ნუ წუხართ, ქალბატონო იულია, რომ ჩავიყვან გურიაში, ჭლიკით დავკიდებ ჭადარზე!		ჭლიკი ჭლიკი (ჭლიკისა) - 1. იგივეა, რაც ჩლიქი. ლარივით მისდევდნენ ირმის ჭლიკების ნატერფალნი შარას (კონსტანტინე გამსახურდია). \|\| ფეხის წვერი. სხვადასხვანაირია სვლა: ერთი ქუსლიდანა ზომავს გზას, ...ზოგი ჭლიკებზე დადის (ვასილ ბარნოვი). 2. კუთხ. (აჭარა.) ფეხის ნაწილი კოჭიდან მუხლამდის. წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- არ ვიცი მე, რითი დაკიდებ, ბატონო ქიშვარდი, მაგრამ ბედნიერი მაგის დედა, მაგის საქციელს რომ ვერ ხედავს... დედაც და მამაც, სხვათა შორის...

- როგორ ფიქრობთ, ქალბატონო იულია, მთლად წასულია ხელიდნ და არაფერი ეშველება ამ უბედურს?

- რა უნდა ეშველოს, ბატონო ქიშვარდი, ერთი ფუთი სიმინდი გავატანე ამ კვირის სწორს კოპაძეების წისქვილზე და ორი ოყა მოიტანა უკან. დანარჩენი კუნტუათელი ვალიკო კუხალაშვილის უდღეური ბავშვებისათვის გაუტანებია, არსენა ყაჩაღივით - შიათო მაგენს, ბევრი არიანო.		ფუთი - ფუთი (ფუთისა) (რუს. пуд) წონის რუსული საზომი ერთეული, უდრის 16,38 კგ (ორმოც გირვანქას) [იხმარებოდა მეტრული სისტემის შემოღებამდე]. [სირაქლემა] სიმძიმით რვა ფუთია (იაკობ გოგებაშვილი). კეტი (დიდი, მსხვილი ჯოხი ) აიღო საბრალომ, იქნება ათი ფუთია (ვაჟა-ფშაველა). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203] . ოყა (ოყისა) - წონის ერთეული – უდრის 3 გირვანქას ანუ დაახლოებით 1200 გრამს (იხმარებოდა ზომის მეტრული სისტემის შემოღებამდე). ჩვეულებრივი იარაღი მას ( = ამირანს) ვერ უძლებდა და ამიტომ... 9 ოყა რკინა წაიღო და გამოაჭედინა თავისთვის ხმალი (ივანე ჯავახიშვილი).[მამინაცვალი] ადგება უხმოდ, შეჭამს რამდენიმე თავხახვს და ერთ ოყა შავ პურს (რაჟდენ გვეტაძე). ბიჭმა ოყა... ხორცი იყიდა (გიორგი წერეთელი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]. მაგი - (მაგის, მრ.მაგინი და მაგენი) კუთხ. (იმერული. გურული.) ლიტერატურულია ეგ. «რა ბედად შევამწყვდიე მაგი მე დღეს!» (დავით კლდიაშვილი). «მაშ მკვლელი გავუგზავნოთ!» - «არც მაგია მესაძლებელი: ვინ მიგიშვებს მეფესთან!» (ნიკო ლორთქიფანიძე ). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]. უდღეური (უდღეურისა) - 1. ზრდადაუსრულებელი, ნაადრევად დაბადებული, – დღენაკლული. უდღეური ხბო. 2. რასაც (ვისაც) დიდი ხნის სიცოცხლე, არსებობა არ უწერია. შენც ნერგი ხარ, მოვლა გინდა, რომ არ გახდე უდღეური (იოსებ გრიშაშვილი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203].

- მომკალი ვიღაცამ, მართლა, ბიჭო?

- მაგი რაა, ორი დღის წინ მაგან და მასავით, უპატრონო კუკურია უგულავამ ატამი მოპარეს საკუთარ გეოგრაფიის მასწავლებელს დათიკო წვერავას და მათხოჯელ ლავე ბახტაძეს გაუცვალეს თურმე თუთუნში.		მაგი - (მაგის, მრ.მაგინი და მაგენი) კუთხ. (იმერული. გურული.)ლიტერატურულია ეგ. «რა ბედად შევამწყვდიე მაგი მე დღეს!» (დავით კლდიაშვილი). «მაშ მკვლელი გავუგზავნოთ!» - «არც მაგია მესაძლებელი: ვინ მიგიშვებს მეფესთან!» (ნიკო ლორთქიფანიძე ). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- მართლა, ბიჭო?

- ბატონო ქიშვარდი, რომ დაგიჩემებიათ, მართლა, ბიჭო,მართლა, ბიჭო, ამ ხნის ქალი რომ გელაპარაკებით, ჩემი არ გჯერათ?

- მაგას როგორ გკადრებთ, ქალბატონო იულია, მაგით იმის თქმა მინდა, რა ეშველება ახლა მაგას-მეთქი...

- უსაშველო რა ჭირს, ბატონო ქიშვარდი, ოღონდ კაცის ხელი უნდა. მე უძლური დედაკაცი, არა ვარ მაგის მომრევი, მით უმეტეს მაგნარი და მაგაზე უარესი კიდევ ორი მხეცი მყავს მოსავლელი - ზურაბი და ვახტანგი, ჩემი კოლიას ბიჭები. თუ არა და მალე დაბრუნდებიან სამწყემსურიდან და თქვენი თვალით ნახავთ.

- სანამ ცოცხლები იყვნენ მაგის მშობლები, არ გამაკარეს სიახლოვეს ბაღანას, ქალბატონო იულია და ახლა რითი მოვუთბო მე მაგას გული, რითი შევიჩვიო და რითი შევისისხლხორცო, უცხო ვარ მაგისთვის, მთლად უცხო...		ბაღანა (ბაღ[ა]ნისა) - ბალღი, ბავშვი. მორჩა სწავლას ბაღანა, სწავლამ ის არ დაღალა (რაფიელ ერისთავი ). (ფარდას უკან ჩხაოდა უსუსური ბაღანა (რაფიელ ერისთავი ). «შე კაი კაცო, რომელი გლეხი დაუჯერებს ბაღანას?» (ნიკო ლორთქიფანიძე ). «არა, ეს სამივე ბაღანა ნუ დამეხოცება!» (უიარ.). «დღით და ღამით ვმუშაობთ და მაინც ვერ დაგვიპურებია ბაღნები» ეგნატე ნინოშვილი).. «რა ლამაზი ღილია, როგორ გაუხარდებათ, ჩემს ბაღანებს [რომ] მივუტანო!» (ვაჟა-ფშაველა). შენ, შვიდი წლის ბაღანამ, მაგ სამასხარო კალანჩხით როგორ უნდა დაიჭირო ისეთი სწრაფი და მარდი თევზი [როგორიც კალმახია]? (იაკობ გოგებაშვილი). სოფელშია მასწავლებლად და ასწავლის ცელქ ბაღანებს (შიო მღვიმელი). რო[მ] მომკვდარიყო, იმის ორ ბაღანას უნდა წიწილებივით ეწივწივნათ აქაიქა (ხ. მგალობ.). «მაშ ასე, ჩემო ბაღანებო, ცხრაზე შემოგივლით და წავიდეთ!»(ეკ. გაბ.). «მაყვალაუ, შენ ე ბაღანაი დაიჭირე ბატარაის!» (შიო არაგვისპირელი). წყარო: ქქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- არ დაიჯეროთ მაგი, ბატონო ქიშვარდი, კაცია მაგი და მაინც კაცთან ყოფნა ურჩევნია, ესეც არ იყოს, თქვენი გამგრძელებელი მაგია და... - თუ სწავლობს რამეს მაინც, ქალბატონო იულია? - მასწავლებელს რომ ბაღანა ატამს მოპარავს და საკუთარ ბებიას გარყვნილი წიგნის ,,დეკამერონის'' გულისთვის ვერცხლის კოვზებს რომ გაუყიდის, იმან რა უნდა ისწავლოს, თუ ღმერთი გწამთ, მითხარით, ქიშვარდი ბატონო! - მართლა, ბიჭო? წავიყვან მაგას გურიაში, ქალბატონო იულია და ჭლიკით დავკიდებ ჭადარზე. - აგერაა, ბატონო, და დააკვირდით, სანამ ჩვენ ვლაპარაკობღ, ერთი წარბი არ გაუტოკებია, მაგას რახარუხად ეყურება ახლა ჩვენი ლაპარაკი.

- აგერაა, ბატონო, და დააკვირდით, სანამ ჩვენ ვლაპარაკობღ, ერთი წარბი არ გაუტოკებია, მაგას რახარუხად ეყურება ახლა ჩვენი ლაპარაკი. ბიჭი კი იდგა ცაცხვის ძირში თვალდახუჭული და ფიქრობდა: ,,დაიღალა საწყალი იულია ბებია, როგორი ტკბილი ხმა ჰქონდა და როგორ გაავებია, ადრე არც კი ვამჩნევდი, იქნებ ბაბუას მშვიდ და წყნარ ხმასთან შედარებით მეჩვენება ასე. დაიღალა, ალბათ. ოღონდ ახლა არ გამატანოს ამ მოხუცს, ბაბუა რომ არის ჩემი თურმე და ასე რომ ჰგავს მამაჩემს, დააღარაფერს ჩავიდენ ისეთს, გული რომ ეტკინოს, ოღონდ არ გამატანოს და...''

- ობოლია მაგი, ქალბატონო იულია, და როზგის გარდა ცოტა მოფერებაც უნდა. - ობოლი ობოლს გააჩნია, ბატონო ქიშვარდი, არ იძლევა მოფერების საშუალებას და რა ვქნა?! - მართლა, ბიჭო? არ იძლევა და, რომ ჩავიყვან გურიაში, ჭლიკით დავკიდებ მე მაგას ჭადარზე. როდის გამატანთ, ქალბატონო იულია?		როზგი (როზგისა) - [რუს.розга] ძვ.ახლადმოჭრილი წკეპლა; მეფის რუსეთში იყენებდნენ დასასჯელად. «როზგით მიცემეს მამა სნეული, მამა მოხუცი, პატივს ჩვეული» (ილია). როზგი მაშინ ახლადგადავარდნილი იყო (ვაჟა-ფშაველა). მოეშიშვლებინათ... [ყმის] სხეულის უკანა ნაწილი და «როზგით» ტყავი აეძროთ [მაზრის მოხელეებს] ეგნატე ნინოშვილი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- აგერაა, ბატონო ქიშვარდი და როდესაც მოგესურვებათ, მაშინ წაიყვანეთ, მე თქვენ გეტყვით და გახაზირება დაჭირდება! - ასე კიტრივით შიშველი სად წავიყვანო, ქალბატონო იულია?		ხაზირი (ხაზირისა) - [არაბ. სპარ. ჰაზირ] კუთხ. (გურ.) მზა, გამზადებული. ხაზირად ზმნს. მზად, მომზადებულად. „შენი ქაღალდიც ხაზირად მაქვს აგერ“ (ნინო ნაკაშიძე). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- ასე კიტრივით შიშველი ჩამოვიყვანე შარშან ამ დროს ავჭალიდან, ქიშვარდი ბატონო, და სად ვუშოვო ახლა მე მაგას სირმებიანი ჩოხა-ახალუხი?		სირმა (სირმისა) - «ოქროს თმა» (სულხან-საბა ორბელიანი) ოქროს ან ვერცხლის ძაფი, – ოქრომკედი. «ჩოხას... სირმაღა აკლია, მზის ჩასვლამდე გავათავებთ» (ა. ყაზბეგი).[ბახვას ბიძაშვილს] მხარბეჭზე ჰქონდა კოხტად გადაგდებული სირმით გაწყობილი ყაბალახი (გიორგი წერეთელი). «შავი წუღამესტი სირმებით გქონდა მოქარგული» (ნიკო ლორთქიფანიძე ). ფიგურ. სხივები ქარგავდნენ ბჭყვრიალა სირმით ლამაზ ყვავილებს (ვასილ ბარნოვი). მდინარე, ახლა სირმის ზოლად რომ მიიკლაკნება..., მაშინ ღმუოდა თოფნაკრავი დათვივით (კონსტანტინე ლორთქიფანიძე ). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- ვაი, შვილო! - წაგეხემსათ და ისე წასულიყავით, ბატონო ქიშვარდი! - არაუშავს, ქალბატონო იულია, სამტრედიაში წავიხემსებთ და იქიდან ორ გადასახედზეა ჩვენი სახლი. - აბა კეთილი მგზავრობა მოგცეთ ღვთისმშობელმა და წმინდა გიორგი იყოს თქვენი მფარველი. - ღმერთმა იმედი ნუ მოგიშალოთ, ქალბატონო იულია!		ხემსი (ხემსისა) - მცირე რამ საჭმელი, ორიოდე ლუკმა. დღეს მე ხემსი არ ჩამიდვია პირში, შენც მომხეული უნდა იყო, ისე გატყობ (რაჟდენ გვეტაძე). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203] გადასახედი - (გადასახედისა) მიმღ. ვნებ. მყ. ადგილი, საიდანაც გადაიხედავენ ხოლმე, საიდანაც გადახედვა შეიძლება. ხალხი და დედაკაცობა შეგროვილი იყო მტკვრის გადასახედზე (ილია). ყორანმთის გადასახედში ხარმა დაიწყო ღრიალი (ვაჟა-ფშაველა). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- აგერ, ესეც გაიძღვანიეთ, ბატონო ქიშვარდი! - მაგი რაღაა, ქალბატონო იულია? - მაგის საბუთებია, ქიშვარდი ბატონო, სექტემბერში სკოლაში გაუშვებთ ალბათ და დაგჭირდებათ. წერია შიგ, მეოთხე კლასში გადავიდაო. სახელი კი შეშლიათ ცოტა - ლომჯარია ნოდარის მაგივრად ლომჯარია ნადირი დაუწერიათ, მაგრამ მე თუ მკითხავთ, მაგია მაგის ნამდვილი სახელი სწორედაც. - მართლა, ბიჭო? მაგია, და რომ ჩავიყვან გურიაში, ჭლიკით დავკიდებ მე მაგას ჭადარზე. - რითაც გინდათ, იმით დაკიდეთ, ქიშვარდი ბატონო, ოღონდ მაგის სახსენებელი არ გამაგონოთ აქ. - ჭლიკით, ჭლიკით დავკიდებ, ქალბატონო იულია! - ღმერთმა გისმინოთ და უშველოს. - არ უშველის და ოთხში ამოვიღებ, ისე ვიზამ, ქვა ტიროდეს მაგის საცოდაობით. - ნახვამდის, ქიშვარდი ბატონო! - მშვიდობით დარჩენას გიშურვებთ, ქალბატონო იულია!		გაიძღვან[ი]ებს - (გაიძღვან[ი]ა, გაუძღვან[ი]ებია) გრდმ. 1. თავის წინ გაუშვებს, გაისტუმრებს, გაიძღოლიებს. 2. კუთხ. (იმერ. გურ.) თან წაიღებს, გაიყოლებს.[ოტიამ] ხურჯინით ცოტაოდენი ძღვენიც გაიძღვანა (დავით კლდიაშვილი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

ეს მიღება - ჩაბარების აქტი შედგა 1938 წლის აგვისტოში დაბა ხონში, შუადღეზე, ნოდარ ლომჯარიას იმერელ ბებიას, ანუ დედის დედას, ქალბატონ იულია მიქელაზესა და გურულ ბაბუას, ანუ მამის მამას, ქიშვარდი ლომჯარიას შორის, ხოლო ერთი საათის შემდეგ ბიჭი, ანუ ნოდარ ლომჯარია, დაბადებული 1928 წლის 14 ივლისს, ქ.თბილისში, მოსამსახურის ოჯახში, ყელში ბაწარგამობმული ბაჩოლასავით, ყურების პარტყუნით მიყვებოდა თაკარა მზით გავარვარებულ და ამტვერებულ ხონის გზაზე მიმავალ დაზაფრულ და თავჩაქინდრულ ბაბუამისს.		თაკარა (თაკარისა) - 1. მხურვალე, მცხუნვარე, მწველი, ვარვარა (ჩვეულებრივ ითქმის მზის, ცხელი დღის და მისთ. შესახებ). ადნობს თოვლიან მთებს თაკარა მზე (ა. მირცხ.). 3. დიდი სიცხე, – პაპანაქება. გავარვარებული მზე თაკარას აფრქვევდა (რაჟდენ გვეტაძე). გაზაფხულის მცხუნვარე მზემ ადრევე შეუკიდა თაკარა უჩრდილო ფერდობებს (ა. ადამ.). 3. ძვ.«ჭიქათ სადნობელი და შესაქმნელი ადგილი» (სულხან-საბა ორბელიანი). – მინის ქარხანა. წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203] დაზაფრება - (დაზაფრებისა) სახელი დაზაფრდება ზმნის მოქმედებისა, - ზაფრით დაავადება. \|\|გადატ. ზაფრის აშლა, - დანაღვლიანება, დაჯავრიანება, დადარდიანება. თინათინის დაზაფრებამ ყაფლანი მთლად მოშალა და გააგარეულა (რაჟდენ გვეტაძე). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

ხონიდან კულაშამდე ბაბუა და შვილიშვილი "პრალიოტკამ" მიიყვანა. კულაშიდან სამტრედიამდე კი - "ლინეიკამ " იქ არც წაუხემსებიათ, პირდაპირ ჩოხატაურში მიმავალ სატვირთო მანქანას დაასხდნენ, იქიდან კი ფეხით შეუდგნენ ინტაბუეთისაკენ მიმავალ გზას.		პრალიოტკა (რუსული) - ორადგილიანი ეტლი. ლინეიკა - (რუსული) გრძელი მრავალადგილიანი ეტლი. წყარო: ქართული ენა და ლიტერატურა : მე-7 კლასის სახელმძღვ. / ავტ.-შემდგ.: ვახტანგ როდონაია, ნინო ნაკუდაშვილი, ავთანდილ არაბული, მარინე ხუციშვილი ; მხატვ. მარიამ ჯანდიერი. - [თბ.] : სწავლანი, 2012. - 303 გვ. : ილ. ; 27 სმ.. - ყდის მე-2 გვ.: საქ. სახელმწ. გერბი და ჰიმნი "თავისუფლება". - ყდაზე მიხაი ზიჩის ფერწ. ნამუშევარი. - ISBN 978-9941-9271-0-2 : 10.00 ლ.[MFN: 154515]

ბაბუა წინ მიდიოდა, შვილიშვილი - უკან. ბაბუა ხანდახან მოხედავდა ბიჭს უკან, ცხენმა რომ იცის ბეხრეკმა, თავის უკანასკნელ ნაშიერს, ჩამორჩენილ კვიცს რომ მოხედავს ხოლმე სასოებით, თუ მომდევსო, ისე, და კვლავ კუთვით გაუყვებოდა გზას. ეს იყო და ეს. სხვა მხრივ მთელი გზა ხმა არ გაუციათ ერთმანეთისთვის. ბიჭი მისდევდა მოხუცს უკან და ფიქრობდა:		ბეხრეკი - (ბეხრეკისა),ბეხრეკა (ბეხრეკასი) ბებერი და გამხდარი, სიბერისაგან ღონეგამოლეული (პირუტყვი). შეჯდა ნიკო ნაქირავვბ ბვხრეკზე (ეკ. გაბაშვილი). «რა ხმა მქონდა, რა თარს ვუკრავდი! .. ახლაკი ბეხრეკი ძაღლივით ძლივსა ვღნავი (ე. ცაგარელი). \|\|ფიგურ. ბეხრეკა მუხა გაეჭაბუკებინა გაზაფხულის სუნთქვას (კონსტანტინე გამსახურდია). «ე ჩვენმა ბეხრეკმა მამასახლისმა კი მართლა რომ საქმე გამიჭირა!» (ი. გულისაშვილი.). წყარო:ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]




,,ეს კაცი, რომელიც ჩემ წინ მიდის ახლა, თავზე ყავისფერ ფეტრის შლაპაჩამოფხატული, დაფეხვილი და მკუთავი, რომელიც სახლში მისვლისთანავე ჭადარზე ჭლიკით დაკიდებას და ოთხში ამოღებას მპირდება, მამაჩემის მამაა თურმე ღვიძლი, და ბაბუა ჩემი. რაღაცა უცნობი ძალა მაწვება ზურგში და მიბიძგებს, რომ ასე ყურმოჭრილი მონასავით გამოვეკიდო, თორემ ფეხის გვერდზე გადადგმას რა უნდა, გზა ოთხივ მხრივ ხსნილია, მაგრამ რაღას ძალა არ მაძლევს ამის საშუალებას, რაღაც მაკავებს და ახლა წუღაში თითგავარდნილი, დასიცხული და სიარულისაგან ქუსლებდაბეგვილი რომ მივსდევ ამ მოხუცს, ნეტავ რა მიმარბენინებს ბებიასგან მოძულებულს, ბიძაშვილებთან გამოუმშვიდობებლად. რა ძალაა ნეტავ, რა ჰქვია ამ ძალას?..''		ფეტრი - (ფეტრისა) [ფრან. feutre]სპეციალურად დამზადებული მაღალხარისხოვანი ქეჩა; იხმარება უმთავრესად საქუდე მასალად. [ვარლამმა] კარადიდან პალტო გამოიღო, თავისი ფეტრის ქუდიც მონახა და ქუჩაში გავიდა (აკაკი ბელიაშვილი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203] შლაპა (შლაპისა) - [გერმ. Schlappe] 1. მამაკაცის ქუდი მრგვალი მოყვანილობისა, ირგვლივ ფარფლიანი. [გლახათუბნელს] თავზე ჩალის შლაპა ეხურა (გიორგი წერეთელი.). 2. ქალის ქუდი. წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203] დაფეხვილი - (დაფეხვილისა) მიმღ. ვნებ. ნამ. ვინც ან რაც დაიფეხვა. 1. კუთხ. (ქართლ.) ორივე ფეხით დაკოჭლებული (თეძოს ამოვარდნის გამო). “მაშ რა იქნება, ...შვილები ყოველთვის დაფეხვილები და დამტვრეულები ეყოლება” (ეკ. გაბაშვილი.). 2. (იმერ. ლეჩხ.)კოჭლი. 3. კუთხ. (იმერ. გურ.) დაკუტებული, დახუთული. [ყმაწვილი] დაფეხვილი გდია და კარში ვერ გამოდის (ვ. ბერ.). ფიგურ. [გურიის სოფელში] ათასში ერთგან თუ დაარღვევს ამ საერთო ჰარმონიას დაფეხვილი, ისლით გადახურული და განზე წაწოლილი ფიცრის სახლი ხელმოკლე გლეხისა (თ. სახოკ.). 4. კუთხ. (ქიზიყური.) გადაჩეხილი, გადავარდნილი (და დამტვრეული). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203] წუღა (წუღისა) - რბილი, უყელო ან დაბალყელიანი ფეხსაცმელი. ყურიანი წუღები. - წუღის საძირე. _ [ოტიამ] ფეხები გაუყარა იქვე დაგდებულ ქუსლებჩათელილ წუღებში (დავით კლდიაშვილი). 2.კუთხ. (ფშავი.. ხევსურეთი) საერთოდ, უყელო ფეხსაცმელი. დედაჩემსაც ჭრელი კაბა ეცვა და წუღების ბაკაბუკით დადიოდა (ვაჟა-ფშაველა). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

ამაზე ფიქრობდა ახლა ინტაბუეთის გზაზე მიმავალი ბიჭი და ამაზე ფიქრით უსკდებოდა თავი. - რაზე ფიქრობ, ბაბუა? - მოუბრუნდა უცებ მოხუცი შვილიშვილს. - არაფერზე!- უპასუხა დაუფიქრებლად შემკრთალმა შვილიშვილმა, რადგან ყოველნაირ შეკითხვას ელოდა, ასეთს კი - არა.

კოდმეზე ჩამოჯდა მოხუცი გზის პირას, შორიახლოს ქვაზე ჩამომჯდარ ბიჭს გახედა, ერთხანს უყურა, მერე თვლა დაიწყო ოცდარვიდან: 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34,		კოდმე (კოდმისა) - კუთხ. (გურ.) «მთის კონცხი, გორის ფერდობი, გვერდობი» (ი. ჭყ.). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

35, 36, 37, 38 - თან თითებს ღუნავდა. ოცდათვრამეტზე გაჩერდა, ახლა ჩაღუნული თითების თვლა დაიწყო: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11. - 28 წელს ხარ, ბაბუა, შენ დაბადებული, 38 წელია ახლა, გამოდის, რომ მეთერთმეტე წელიწადში ხარ გადამდგარი. არაფერზე ფიქრი არ ეკადრება შენ ხელა ვაჟკაცს. თუ ფიქრობ და მიმალავ?-ჰკითხა ისევ ბაბუამ. - არა, ბაბუა, არაფერზე არ ვფიქრობ. - იცრუა ბიჭმა.

ბაბუა ისევ დაფიქრდა.

- უნდა მიეჩვიო აწი, ბაბუა, ფიქრს, დროა! - თქვა და კვლავ გაუდგა სოფლისაკენ მიმავალ გზას კუთვით. ბიჭი კვლავ კისერში გრძელთოკჩაბმულივით აედევნა უკან.
* * *
თმააბურდული, სახეგარუჯული ბიჭი, მთელი დღის ნაჯაფი კაცივით, თოხის ტარზე დაყრდნობილი იდგა ჭადრის ძირში, სევდიანი თვალებით დასცქეროდა ტალახში ამოსვრილ საკუთარ შიშველ ფეხებს და ფიქრობდა: ,, როგორ დაბერებულა ამ ერთ წელიწადში, როგორ დალეულა და ხმა წასვლია, როგორ მოღუნულა წელში, როგორ სულ მთლად დაფარვია სახე ნაოჭებით და მაინც როგორ ჰგავს დედაჩემს-ხმითაც, თმითაც, სიარულითაც, იმ ჩემს სულ ახალგაზრდა, ხატივით ლამაზ, აბრეშუმისთმიან, თაფლისფერთვალება, ზარივით ტკბილხმიან და სათნოღიმილიან დედაჩემს... ახლა რომ თვალები დავხუჭო, ალბათ ეს მოხუცი ქალი სულ მთლად დედაჩემივით გახდება...'' გაიფიქრა ბიჭმა, მაგრამ თვალები არ დახუჭა, შეეშინდა ბიჭს. - ქიშვარდი ბატონო, არ დამაყენა საცოდავი დედამისის აჩრდილმა აღარც ძილში და აღარც ღვიძილში. ვერც საკუთარ გულსა და სინდისს გავექეცი ვერსად. არ შეიქნა უმაგისოდ ჩემი სიცოცხლე, რომ წამოიყვანეთ, იმ დღიდან გულამოგლეჯილი დავდივარ. დამიბრუნეთ უკან ჩემი ბავშვი, ქიშვარდი ბატონო... - ბავშვი მაშინ იყო, ქალბატონო იულია, მაგი, თქვენგან რომ წამოვიყვანე, ახლა კაცია და აგერაა; თუ უნდა წამოსვლა, მე ვერ დავაკავებ მაგას. - ნაწყენია მაგი ჩემზე, ქიშვარდი ბატონო, თქვენისთანა ოქროპირი და ბრძენი თუ მოაბრუნებს აწი მაგის გულს ჩემსკენ. - თქვენ ორი გყავთ კოლიას ბიჭი სახლში, ქალბატონო იულია, და მე ამ ერთსაც აღარ მიტოვებთ? - ანგარიში და თვლა არ სცოდნია შვილიშვილს, ქიშვარდი ბატონო, ასი რომ გყავდეს, მაინც ერთია თურმე. - მართალი ბრძანდებით, ქალბატონო იულია, ანგარიში არ იცის შვილიშვილმა, მაგრამ რა ვქნა, ჩემი სიკვდილის შემდეგ ლომჯარიების სათვალავი მაგითი რომ უნდა დაიწყოს? - გვარს კი არ ვუცვლი, ქიშვარდი ბატონო, თუ გნებავთ, იმ ორსაც თქვენ გვარს მივცემ, ოღონდ ეს გამატანეთ ახლა. - ჩემსას მართმევთ, ქალბატონო იულია, და თქვენის მომცემი ხართ? - ნუ წამიყვანთ ცოდვიანს ამ ქვეყნიდან, ქიშვარდი ბატონო, რა პირით შევხვდე დედამისს საიქიოში?! - მე და თქვენ გასწრებაზე ვართ, ქალბატონო იულია, კაციშვილმა არ იცის, ვინ უფრო ადრე წავა და, თუ გაგასწარით, მე რაღა პირით შევხვდე დედამისს ან მამამისს?.. - ღმერთმა თქვენი სიკვდილი ნუ გამაგონოს, ქიშვარდი ბატონო! - ჩემი ყანა მაგია, ჩემი დოლაბი და წისქვილიც, ჩემი ვენახი, ჩემი ყავარჯენი. საფლავი და საფლავის ქვაც, ვერ გაგატანტ, ქალბატონო იულია, და მომკალით! - აქ, თქვენს თვალწინ მოვიკლავ თავს, ქიშვარდი ბატონო... - მაგას როგორ ბრძანებთ, ქალბატონო იულია. წაყვები ბიჭო? - თქვენი ერიდება, ქიშვარდი ბატონო, თორემ... - მართლა, ბიჭო? - დედის ალერსი აკლია ახლა მაგას, დარეცხვა უნდა, დაუთავება უნდა, დაბანა უნდა, ზურგზე ხელის წასმაუნდა, დავარცხნა უნდა... დედის მაგივრობასთქვენ ვერ გაუწევთ მაგას ქიშვარდი ბატონო! - არ გამჭირვებია მე, ქალბატონო იულია, მაგის მოვლა, არ გამომიძახებიხართ და შველა არ მითხოვია თქვენთვის! - მართალი ბრძანდებით, მაგრამ ფეხის დათბილვა უნდა ძილის წინ, სკოლაში დევნა უნდა... - არ ემდურის, ქალბატონო იულია, ჩვენი სკოლა მაგას, თქვენმა სკოლამ კი მისცა ცნობა, ნადირიაო, და კი ბრძანეთ მაშინ მაგის ნამდვილი სახელი მაგიაო, მაგრამ არ გამოდგა მართალი... - ღმერთი არაა, ქიშვარდი ბატონო, თორემ კი უნდა გამხმობოდა ენა მაშინ, მაგას რომ ვამბობდი! - ხომ არ გგონიათ, ქალბატონო იულია, ანგელოზი გახდა ჩემ ხელში, ან ატმის ქურდობა მოიშალა?! - გახმეს ის ხე, რომლის ნაყოფსაც მაგას ვინმე დაამადლის! - არც სიმინდის გაცემა მოუშლია ჩემს ხელში... - მაგისია, რაც მაბადია, ქიშვარდი ბატონო, და ცეცხლს რომ მისცეს, ვინაა ხმის გამცემი. - არც თუთუნის წევა მოუშლია... - მართლა, ბიჭო? - მაგის კითხვა რად გინდათ, მე მკითხეთ აგერ, არ დამიყენა არც ჯიბეში და არც სათუთუნეში. - არ მოუშლია და ნუ მოუშლია, თქვენ თვითონ არ ბრძანეთ-კაცია უკვე მაგიო?! - ერთი თვე მაცალეთ, აბრეშუმზე პრემიას მივიღებ, პატარას მივდგებ- მოვდგები, თორემ ასე კიტრივით ტიტლიკანას ხომ არ გაგატანთ, ქალბატონო იულია? - ოღონდ ახლა გამატანეთ, ქიშვარდი ბატონო, და ჩემსას გავიხდი და მაგას ჩავაცმევ. - კი მოუხდება თქვენი სამოსი, თქვენ ნუ მომიკვდებით. - რა გიჭირთ, რა, კი ხართ ხუმრობის ხასიათზე. მე რა მეშველება უბედურს და გულდადაღულს! - გითხარით უკვე, ქალბატონო იულია, აღარაა მაგი ბავშვი და, თუ წამოსვლა უნდა, მე ვერ დავაკავებ. - ხატივით შემოგციცინებს თვალებში, ქიშვარდი ბატონო, თქვენი ყოველი სიტყვა სახარებაა მაგისთვის მაცხოვრის პირიდან ამოსული და თქვენ თუ ეტყვით... - ღმერთი არ გწამთ, ქალბატონო იულია? როგორ ვუთხრა ჩემი პირით ჩემს ნაგრამს, გადადი ჩემი ეზოდან და სხვას წაყევი-მეთქი! - არ ვარ მე სხვა, ქიშვარდი ბატონო, მეც სისხლი და ხირცი ვარ მაგისი, ერთი წლის სიცოცხლე დამრჩა და ნუ მომისწრაფებთ, მაჩუქეთ მაგი ბავშვი, მუხლმოდრეკილი გავადრებით... - არ იკადრო, ქალბატონო იულია... - თქვენი მუხლების ჭირიმე... - ადექით, ქალბატონო იულია, ნუ მიზამთ მაგას... - ღმერთო, შენ გაახარე ეს ღვთისნიერი კაცი... - თქვენმა მტერმა გაიხაროს ისე, მე რომ აწი გავიხარებ... - დედაო ღვთისა... - წაყევი, ბაბუა! ასეთი საუბარი გაიმართა ზემოთ ნაამბობის ზუსტად ერთი წლისთავზე ბიჭის გურულ ბაბუასა და იმერელ ბებიას შორის, მაგრამ ეს აღარ იყო მიღება-ჩაბარების აქტი, ეს იყო ბიჭის გამო ადუღებული ორი სისხლის ჭიდილი და ორი გულის ქვითინი. ბიჭი ამას ხან აჩქარებული გულისცემით, ხან ყელში მობჯენილი ბურთით, ხან ცივი ოფლით, ხან ალმურით, ხან ცახცახით და ხან ტკივილით გრძნობდა, მაგრამ სახელს ვერ არქმევდა. ეს ორი რაღაც მისთვის უჩინარი ძალა, ხან ბებიას მხარეს გადაქაჩავდა, ხან კვლავ ბაბუისკენ გადმოისროდა ისე, თითქოს ხელი ჰკრესო, ხანაც გულ-ღვიძლს დასწვავდა და ორთავი ბეჭში გაივლიდა გავარვარებული შანთივით მარჯვნიდან მარცხნივ. ეს იყო რაღაც შემაძრწუნებელი, ენით აუწერელი, დამამუნჯებელი და დამთრგუნველი გრძნობა. ბებია ადგა, ბიჭთან მივიდა და გულში ჩაიკრა...

- შენ შემოგევლოს ჩემი თავი, შენ, ჩემო მზეო და ნათელო, სიცოცხლეო ჩემო და ჩემო ანიკოს ნერგო. წამოდი, ბებია, და მაჩუქე კიდევ ორი დღის სიცოცხლე! _ ბებია ტიროდადა მისი მდუღარე ცრემლი თავზე ეღვრებოდა ბიჭს ღაპაღუპით, ტირილით რომ გული იჯერა ბებიამ, ფრთხილად მიიზიდა შვილიშვილი, მაგრამ იგი იდგა ისე, როგორც როკის სარი, როგორც რკინის პალო, როგორც ხე, მიწაში ღრმად წასული.		როკი (როკისა) - 1. ხის ტოტის ძირი ან ნუჟრიანი კაპი. მებაღემ ვაშლს... შეანარჩუნა მხოლოდ ერთი მაღალი როკი ((იაკობ გოგებაშვილი). .დედამთილმა როკივით გამხმარი ხელით... ძეწკვზე აჩურჩხლული გასაღებები გამოიღო და რძალს დაანახვა (ბ. ჩხ.). \|\| იგივეა, რაც ნუჟრი. 2. ანატ. ძვლის წანაზარდი. კანის ქვეშ ბარძაყის ძვლის როკები მდებარეობენ («პლასტიკ. ანატ.»). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]

- წაყევი, ბაბუა, წაყევი შვილო, წაყევი მოხუცებულ ბებიას და გულს რომ იჯერებს შენი სიყვარულით, ქე ჩამოდი ისევ, ამასობაში მეც მომენატრები და ასე... აბა, როგორ გინდა? შვილიშვილობა შენ ადვილი საქმე ხომ არ გგონოა? ძნელია, ბაბუ, შვილიშვილობა, ძნელი განსაკუთრებით ჩემი და ბებიაშენისნაირი გამოყრუებული მოხუცების შვილიშვილობა. წაყევი, შვილო, აგი შენი წალდი, საწნახელი, ნაჯახი, თოხი, გიდელი, გოდორი, ძროხა, თხა და ღორი არსად გაგექცევა, შენ გელოდება, იცოდე... ა, შენი ჩანთა, ა, წიგნები: ქართული, ისტორია და კიდევ რა გვაქვს მე და შენ? მეტი არაფერი, წუღა და პერანგი აგერაა, შარვალი ზედ გაცვია. სამტრედიამდე ფეხშისველმა იარე, თორემ წუღას ძირი გაძვრემა, მხარზე გადაიკიდე, მასე... აბა, ჰე...

ქიშვარდი ლომჯარია მიხვდა, რომ მისი ბადიში ამ წუთში როკის ქვა იყო, რკინის პალო, ხე და ნოღა, მიწაში ჩასობილი და ისე ღრმად იყო შიგ წასული, რომ ასე ფერებ-ფერებიტ ვერ ამოიღებდა, ვერ ამოგლეჯდა, საჭირო იყო მოფერებაზე რაღაც უფრო ძლიერი, რომ ბიჭს ადგილიდან ფეხი მოეცვალა, მაგრამ რა? ქიშვარდი ლიმჯარია იმასაც მიხვდა, რომ მისი ბადიში ახლა წრეში იდგა და ორი ძლიერი ხელი ექაჩებოდა აქეთ-იქიდან და რომელიც უფრო ძლიერი იყო, ის გადაქაჩავდა, მაგრამ რომელი იყო უფრო ძლიერი? და ვიდრე ამას თავად სისხლი გაარკვევდა, ერთ-ერთს - ან მას, ან ბიჭის ბებიას უნდა გადაეკეტა, გადაეჭრა ერთ-ერთი ძარღვი აჯანყებული სისიხლისა, და ბიჭის ბებიას ისევ ქიშვარდი ლომჯარიამ დაასწრო: - წაყევი, ბიჭო, დავიღალე შენთან ყბედობით! - ბიჭმა შეშინებულმა გახედა ბაბუას. - ისე წაყევი, უკან არ მოიხედო! - მერე მოტრიალდა და ოდაში შევიდა. - ბიჭს როგორც უცებ მოუვიდა გული ბაბუაზე, ისე უცებ შეეცოდა ბებია, თვალები ცრემლით აევსო, ნიკაპი აუცახცახდა, თავი ჩაქინდრა და კისერში გრძელთოკგამობმული ბოჩოლასავით აედევნა აგვისტოს თაკარა მზისგან ათახთახებულ, ჩოხატაურის მტვრიან გზაზე მიმავალ, წელში მოხრილ, შავ ძაძებში გახვეულ, საბრალოდ დალეულ და დამდნარ, მუშტისხელა ბებიას.	ნოღა (ნოღასი) - კუთხ. (გურ.) 1.ნორჩი, ახალგაზრდა ხე. 2. ტოტებდაჭრილი გრძელი ხე (იხმარება რისამე შესაყენებლად, გასამაგრებლად). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]
* * *

ბუხართან იჯდა ქიშვარდი ლომჯარია და ცეცხლზე სპილენძის კარდალით შემოდგმული წყლის გათბობას ელოდა. ცეცხლს უყურებდა და ფიქრობდა; "რა გაუთავებელი ფიქრი იცის ამ დალოცვილმა". თან ფიქრობდა, თან ცდილობდა გაქცეოდა საკუთარ ფიქრებს, მაგრამ საკუთარ ფიქრს სად გაექცევა კაცი? კაცი ხომ ღმერთი არ არის? "არ უნდა გამეშვა ის ბიჭი, მაგრამ იმ ქალის საცოდაობას ვეღარ გავუძელი, ახლა მე ვარ იმ ქალის მდგომარეობაში, ერთი კვირის თავზე ავდგები და წავალ, ჩავუვარდები მუხლებში და ვთხოვ დამიბრუნოს ჩემი ბიჭი და თუ დებით არ მომცა, მაშინ ავდგები და ვეტყვი: "დამიბრუნე, დედაკაცო, ჩემი სისხლი და ხორცი. ვის აქვს ღმერთის გარდა უფლება, წამართვას იგი". მაშინ ის იმავეს მეტყვის და მე ხომ ღმერთი არა ვარ, კაცი ვარ, და როგორ წავართმევ შვილიშვილს, რომელიც ისევე ეკუთვნის მას, როგორც მე? აი, ღმერთი რომ ვიყო... ძნელია კაცად ყოფნა, ძალიან ძნელი, გაცილებით ძნელი, ვიდრე ღმერთობა, მადლობა ღმერთს, ამაში თვითონ დარწმუნდა იესო ქრისტე - ჩვენი მაცხოვარი... ძნელია უბრალი, დასამიწებელ კაცად მოსვლა ამ ქვეყანაზე, ძალიან ძნელი... ... დღეის სწორს ავდგები, წავალ და მუხლებში ჩავუვარდები იმ ქალს, თუმცა ერთ კვირას რა გამაძლებინებს. ზეგ წავალ, ზეგ კი არა და, ხვალ, ხვალ დილით, ავდგები უთენია და... ღმერთო, მალე გაათენე ამაღამდელი ღამე..." ბუხართან იჯდა ქიშვარდი ლომჯარია, ცეცხლზე შემოდგმული წყლის გათბობას ელოდა და ასე ფიქრობდა, ოდის კარი რომ გაიღო და ოთახში მხარზე წუღაგადაკიდებული, ფეხშიშველა და თავჩაქინდრული ბიჭი რომ შემოვიდა. - დაილოცოს, ღმერთო, შენი სამართალი! - დავბრუნდი! - თქვა ბიჭმა. - ვიცოდი, რომ დაბრუნდებოდი. - თქვა მოხუცმა. მერე ქიშვარდი ლომჯარიამ ცეცხლიდა თბილი წყალი გადმოდგა და შვილიშვილს თავისი ხელით დაუთბილა დაღლილი ფეხები. ტახტზე გაუშალა საწოლი და თავად პატარა ოთახში გავიდა დასაძინებლად. შუაღამისას ბაბუამ შვილიშვილის ხმა გაიგონა: - შეიძლება ბაბუა, შენთან დავწვე? - მოდი, ბაბუა! - უპასუხა მოხუცმა და კედლისკენ მიიწია. შვილიშვილი მივიდა, ლოგინში შეუწვა და კედლისკენ მიბრუნებულ ბაბუას ზურგზე მიეკრო. - "რა ცივია საწყალი ბაბუა", - გაიფიქრა შვილიშვილმა, - "რა თბილია ეს მამაძაღლი" - გაიფიქრა ბაბუამ. - ცოტა ხნის შემდეგ ბაბუამ ჰკითხა შვილიშვილს: - იცი, რამ მოგიყვანა, ბაბუა? - არა! - უპასუხა შვილიშვილმა. - მე გეტყვი, აბა: სისხლმა მოგიყვანა, ბაბუა, სასწაულია სისხლი. ამის მეტი იმ ღამით ბაბუასა და შვილიშვილს შორის არაფერი არ თქმულა, არც ერთი არაფერზე არ ფიქრობდა და არც არაფერს ლაპარაკობდა. - ბაბუასა და შვილიშვილს ტკბილად ეძინათ. - მხოლოდ სისხლი ლაპარაკობდა და ფიქრობდა, ხოლო რას ლაპარაკობდა და ფიქრობდა სისხლი, ღმერთმა უწყის!	კარდალი (კარდალისა) - მომცრო ქვაბი. ღომის მოხარშვა იციან კარდალში (ბ. ჯორჯ.).რძის კასრიდან პატარა თუჯის კარდალში რძე გადმოასხეს და ჯაჭვზე დაკიდეს (აკაკი ბელიაშვილი). წყარო: ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი / მთ. რედ. გ. ახვლედიანი [და სხვ.] ; არნ. ჩიქობავას საერთო რედაქციით. - თბ.. - 28 სმ.. - პარალ. თავფურ. რუს. ენ.[MFN: 60203]