ველის კირკიტა
ველის კირკიტა (ლათ. Falco naumanni Fleischer, 1818) − ფრინველი შავარდნისებრთა ოჯახიდან.
- კლასი − ფრინველები (AVES)
- რიგი − შავარდნისნაირნი (Falconiformes)
- ოჯახი − შავარდნისებრნი (Falconidae)
- გვარი − შავარდენი (Falco)
პატარა ზომის მტაცებელი ფრინველია. ფრთა 225-250 მმ-ია, კუდი – 135-155 მმ, წონა – 135-200 გ. სიდიდით სქესთა შორის განსხვავება არაა. შეფერილობაში კი კარგადაა გამოხატული სქესობრივი და ასაკობრივი დიმორფიზმი. ზრდასრული მამალი ზურგის მხარეს მუქი ქარცია; მურა-შავი დიდი მომქნევების შიგნითა მარაოები მკრთალი ფერისაა; ნაცარა კუდის ბოლოში შავი ზოლია, ხოლო წვერო კუდს თეთრი აქვს. ყელი ცვილისფერია, მკერდი და მუცელი – ქარცი, ნაცარა ელფერით და მუცელზე მუქი ლაქებით. დედალი ზემოდან მოყავისფრო-ქარცია, ფართო მურა განივი ზოლებით და თავზე ვიწრო გასწვრივი ღერძულა შტრიხებით. მომქნევები მუქი მურაა, შიგნითა მარაოებზე მოთეთრო განივი ლაქებით. საჭის ბუმბულები ქარცია − ვიწრო, ბოლოში კი ფართო განივი ზოლებით და მოთეთრო წვეროებით. ყელი ღია ცვილისფერია; მკერდი, მუცელი და გვერდები – მკრთალი ცვილისფერი, გასწვრივი მურა ზოლებით. შეფერილობით, განსაკუთრებით დედალი, ძალიან ჰგავს ჩვეულებრივ კირკიტას, მაგრამ მთავარი განმასხვავებელი ნიშანია თეთრი (ან მოთეთრო) ბრჭყალები.
სარჩევი |
გავრცელება
ბუდობის არეალი მოიცავს ჩრდილო-დასავლეთ აფრიკას – მაროკოდან ტუნისამდე; ევროპაში – ესპანეთს, პორტუგალიას, შუა და სამხრეთ იტალიას, კუნძულებს – სიცილიას, სარდინიას, კვიპროსს, ბალკანეთის ნახევარკუნძულს, ჩრდილოეთით – ავსტრიას, უნგრეთს, პოლონეთის სამხრეთ ნაწილს; უკრაინაში – ჩრდილოეთ უმანამდე, ყირიმს, დონის ქვემო დინების მიდამოებს, კავკასიას; აზიაში – მცირე და წინა აზიას, ავღანეთს, მონგოლეთს და ჩინეთს. ჩრდილოეთით აღწევს 65-ე პარალელამდე და იაკუტიამდე. იზამთრებს ამიერკავკასიაში, შუა აზიაში, ინდოეთში, არაბეთის სამხრეთ ნაწილში და აფრიკის მრავალ ადგილას. საქართველოში ცნობილია როგორც მობუდარი ფორმა.
ბიოტოპი
ბუდობს ტყე-ველებში, ველებში, მდინარეთა მშრალ ხეობებში და ნახევარუდაბნოებში, სადაც არის კლდეები, ფლატეები და ხრამები. მთებში ზოგან ადის 3600 მ-მდე ზ. დ., მაგრამ უპირატესობას ანიჭებს ღია ლანდშაფტს ქვედა სარტყელში.
გამრავლება
ბუდეს იკეთებს კლდის ნაპრალებში, ქვების გროვაში, ფლატეს კედელზე სოროში, ხშირად – კოლონიებად. მაისის მეორე ნახევარში დებს 4-5 კვერცხს. კრუხად ჯდება მორიგეობით ორივე სქესის ფრინველი. საინკუბაციო პერიოდი 28 დღემდე გრძელდება.
კვება
ძირითადად ენტომოფაგი ფრინველია. ჭამს კალიებს, კუტკალიებს, ხოჭოებს, ნემსიყლაპიებს და მრავალ სხვა მწერს. იშვიათად თავს ესხმის პატარა ფრინველებსაც, ზოგჯერ – მღრღნელებსაც.
მნიშვნელობა
მავნე მწერების განადგურებით დიდი სარგებლობა მოაქვს სახალხო მეურნეობისათვის.
