შეშონკ I
შეშონკ I (დაახლ. ჩვ.წ.-მდე 945-924) ლიბიელების ტომის, მაშვაშის ბელადის შვილი და ეგვიპტის XXII დინასტიის დამაარსებელი იყო. მისი მშობლები იყვნენ „მას (ლიბიელების ტომი „მაშვაში“ ეგვიპტურ ტექსტებში ხშირად მოიხსენიება, როგორც „მა“) ბელადი, ღმერთის მამა ნიმლოტი და ღმერთის დედა ტენტსეფეჰი“.
მას შემდეგ, რაც ლიბიელებმა ეგვიპტის თითქმის ყველა ძირითადი ქალაქი დაიკავეს, მათი ერთ-ერთი ლიდერი, შეშონკი, შეუძღვა თავის ჯარს თებეში და მალე თავი ეგვიპტის ფარაონად გამოაცხადა. თავდაპირველად, მან ისურვა დაეწესებინა ოსირისთან და მიცვალებულებთან ასოცირებულ უძველეს ეგვიპტურ ქალაქში, აბიდოსში, თავისი მამის, ნიმლოტის კულტი. ამისათვის მან, ეგვიპტური ტრადიციის სრული დაცვით, ნებართვა სთხოვა ამონის ორაკულს. ასევე ტრადიციის შესაბამისად, კითხვა ორაკულს დაუსვა ფარაონმა ფსუსენეს II-მ. რასაკვირველია, ორაკულმა „აღფრთოვანებით“ გამოთქვა თანხმობა. კულტის დაწესებისათვის საჭირო ნაგებობის და ქანდაკების თანხა სანახევროდ გაიღეს შეშონკმა, როგორც „მას მმართველმა“ და ეგვიპტის ფარაონმა. ასე ჩაეყარა თეოლოგიური საფუძველი შეშონკის ტახტზე ასვლას.
ჩვენამდე შემოინახა გრანიტის სტელა, რომელზეც ეს რელიგიით გამართლებული პოლიტიკური ძალადობაა აღწერილი. თავად შეშონკი, რომელსაც ლიბიელთა ტომის ბელადების ხუთი წინაპარი ჰყავდა, უკვე აბსოლუტურად გაეგვიპტელებულია. მის არაეგვიპტურ წარმოშობას ამხელს მხოლოდ ლიბიური ტომის ბელადის წოდება და ბუმბულები თავის მორთულობაზე. ის და მისი შთამომავლები ყველანაირად ცდილობდნენ ეგვიპტური ტრადიციების დაცვას და თავისი მიწისქვეშა სამარხებიც ფარაონების უკვე ტრადიციულად ქცეულ დასაკრძალ ადგილას – ტანისში, ამონის ტაძრის ეზოში აიგეს.
მანეთონი XXI დინასტიას ბუბასტისის დინასტიას უწოდებს, რადგან ეგვიპტის ახალი მეფე ქვეყანას ბუბასტისიდან მართავდა. ქალაქი მდებარეობდა დელტაში, ტანისის ჩრდილოეთით და უკვე საკმაო დროის მანძილზე ეგვიპტეში ლიბიელების ბაზას წარმოადგენდა. ეგვიპტის უცხოელი, მაგრამ ფაქტობრივად გაეგვიპტელებული ახალი მეფეების მმართველობა არ ყოფილა წამგებიანი ქვეყნისათვის. პირიქით, ენერგიული ლიბიელების ხელში ქვეყანა ისევ გაერთიანდა და ერთგვარად ძველი დიდებაც დაიბრუნა. არც თებემ დაკარგა თავისი მნიშვნელობა, როგორც ამონ-რას კულტის მთავამა ცენტრმა, მაგრამ ქალაქზე და სამხრეთ ეგვიპტეზე კონტროლისათვის შეშონკმა თავისი ვაჟიშვილი იუპუტი დანიშნა ამონის მთავარ ქურუმად, სამხრეთ ეგიპტის ვეზირად და ჯარის უფროსად. ამონის ქურუმობასთან დიპლომატიური ურთიერთობის დასამყარებლად მან თავისი ქალიშვილი ცოლად გააყოლა ამონის მესამე მისანს თებეში. მაგრამ შეშონკი არც ამით დაკმაყოფილდა და ქვეყანაში სიმშვიდის კიდევ უფრო დასაზღვევად თავისი მეორე ვაჟიშვილი, ნიმლოტი, ჰერაკლეოპოლისის სამხედრო მმართველად დანიშნა, რადგან ამ დროისათვის ეს ქალაქი უმნიშვნელოვანეს სტრატეგიულ პუნქტს წარმოადგენდა.
შეშონკმა ჩაატარა ასევე ძალიან წარმატებული სამხედრო ექსპედიცია პალესტინაში. სოლომონის წინააღმდეგ იერობოამის წარუმატებელი აჯანყების შემდეგ შეშონკმა ის შეიფარა. სოლომონის გარდაცვალების შემდეგ (ჩვ.წ.-მდე 930 წ.) იერობოამი დაბრუნდა სამშობლოში და ჩამოაყალიბა დამოუკიდებელი ისრაელის სამეფო ქვეყნის ჩრდილოეთში. სოლომონის სამეფოს მეორე ნახევარს, იუდეას სოლომონის მემკვიდრე, რეჰობოამი მართავდა. შეშონკმა ისარგებლა შექმნილი ვითარებით და შეუტია იუდეას. მან გაიარა გაზა, ნეგევი, დაიპყრო იუდეის ქალაქები და დაბანაკდა იერუსალიმთან. რეჰობოამი დანებდა მას და გადასცა სოლომონის მთელი განძი. ამის შემდეგ მან შეუტია ისრაელს. იერობოამმა სცადა გაქცევა, მაგრამ ის დაატყვევეს. შეშონკმა წარმატებული მარში მეგიდოსთან შეწყვიტა, სადაც სტელა აღმართა. შეშონკის კამპანიამ კიდევ ერთხელ აღადგინა ეგვიპტის გავლენა სირია-პალესტინაზე. მისი ბრძოლები აღწერილია ბიბლიაში, მაგრამ მათი ისტორიულობა მტკიცდება მეგიდოში, გეზერში, თელ ბატაშში და სხვა ადგილებში მოძიებული არქეოლოგიური მასალით. კამპანიის აღწერა შეშონკმა მოათავსა რამდენიმე ადგილას კარნაკის კედლებზე, მათ შორის თოტმეს III-ის ანალების გვერდით. შეშონკმა ჩაატარა ასევე გრანდიოზული მშენებლობა კარნაკში. მისი დიდი სამშენებლო პროგრამა აღწერილია სტელაზე, რომელიც ფარაონმა გებელ ელ-სილსილას ხელახლა გახსნილ სამტეხლოებთან აღმართა.
