კლდეკარის ერისთავი
(ახალი გვერდი: '''კლდეკარის ერისთავი''' - კლდეკარის საერისთავოს დაარსება უკა...) |
(→წყაროები და ლიტერატურა) |
||
| (ერთი მომხმარებლის 25 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''კლდეკარის ერისთავი''' - კლდეკარის საერისთავოს დაარსება უკავშირდება ბაღვაშთა ძლიერ საგვარეულოს, რომლის ერთი განშტოება IX ს-ის 70-იანი წლების დასასრულს ეგრის-აფხაზეთის სამეფოდან (არგვეთიდან) თრიალეთში გადმოსულა. აქ, კლდეკარში, ლიპარიტ (I) ბაღვაშს ციხე აუგია და დავით კურაპალატს (876-881) ყმობია. ამიერიდან ბაღვაშები მნიშვნელოვან ფიგურებს წარმოადგენენ [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტიკურ ცხოვრებაში. მათი საგამგებლო მხარე - „ქუეყანანი თრიალეთისანი“ მოიცავადა მთელ რიგ მიკროქვეყნებს, როგორებიცაა: ფარავანი, ტაბისყური, ნარიანი, საპიტიახშო, რეხაცხვარეთი-საპონაური, თეზი, ბარეთი, ნარდევნისა და სანთის საციხისთავოები. „მატიანე ქართლისაჲს“ და ეპიგრაფიკული მასალის მოწმობით, ბაღვაშები თრიალეთით აღარ იფარგლებიან - დროდადრო მათ ხელშია მანგლისის ხევი, სკვირეთი, ატენი, თეძმის, ვერეს, სამშვილდის ხეობები და ვარძიაც. | + | '''კლდეკარის ერისთავი''' - კლდეკარის საერისთავოს დაარსება უკავშირდება ბაღვაშთა ძლიერ საგვარეულოს, რომლის ერთი განშტოება IX ს-ის 70-იანი წლების დასასრულს ეგრის-აფხაზეთის სამეფოდან (არგვეთიდან) [[თრიალეთი|თრიალეთში]] გადმოსულა. აქ, კლდეკარში, ლიპარიტ (I) ბაღვაშს ციხე აუგია და დავით კურაპალატს (876-881) ყმობია. ამიერიდან [[ბაღვაშები]] მნიშვნელოვან ფიგურებს წარმოადგენენ [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტიკურ ცხოვრებაში. მათი საგამგებლო მხარე - „ქუეყანანი თრიალეთისანი“ მოიცავადა მთელ რიგ მიკროქვეყნებს, როგორებიცაა: ფარავანი, ტაბისყური, ნარიანი, საპიტიახშო, რეხაცხვარეთი-საპონაური, თეზი, ბარეთი, ნარდევნისა და სანთის საციხისთავოები. „მატიანე ქართლისაჲს“ და ეპიგრაფიკული მასალის მოწმობით, ბაღვაშები თრიალეთით აღარ იფარგლებიან - დროდადრო მათ ხელშია მანგლისის [[ხევი]], სკვირეთი, [[ატენი]], თეძმის, ვერეს, სამშვილდის ხეობები და ვარძიაც. |
| − | ბაღვაშების საააღმშენებლო მოღვაწეობის კვალი დადასტურებულია ქვემო ქართლშიც, ყარაბულახის მარცხენა სანაპიროზე, მაშინ როცა მარჯვენა მხარე სომეხ კვირიკიანებს ეპყრათ. საერისთავოს რეზიდენცია იყო კლდეკარის ციხე, რომელიც ჯავახეთიდან ქართლისაკენ მომავალ სტრატეგიული მნიშვნელობის გზას აკონტროლებდა, რაც მის მფლობელ ბაღვაშებს საკუთარი ძალისა და მნიშვნელობის დემონსტრირების საშუალებას აძლევდა. ბაღვაშები, მართალია, [[ერისთავი|ერისთავებად]] იწოდებოდნენ, მაგრამ სხვა ერისთავთა მსგავსად, ტაოს ბაგრატიონთა ფორმალური ვასალები უფრო იყვნენ, ვიდრე მოხელეეები. | + | ბაღვაშების საააღმშენებლო მოღვაწეობის კვალი დადასტურებულია ქვემო [[ქართლი|ქართლშიც]], ყარაბულახის მარცხენა სანაპიროზე, მაშინ როცა მარჯვენა მხარე სომეხ კვირიკიანებს ეპყრათ. საერისთავოს რეზიდენცია იყო კლდეკარის ციხე, რომელიც ჯავახეთიდან ქართლისაკენ მომავალ სტრატეგიული მნიშვნელობის გზას აკონტროლებდა, რაც მის მფლობელ ბაღვაშებს საკუთარი ძალისა და მნიშვნელობის დემონსტრირების საშუალებას აძლევდა. ბაღვაშები, მართალია, [[ერისთავი|ერისთავებად]] იწოდებოდნენ, მაგრამ სხვა ერისთავთა მსგავსად, ტაოს ბაგრატიონთა ფორმალური ვასალები უფრო იყვნენ, ვიდრე მოხელეეები. |
| − | მდგომარეობა შეიცვალა X-XI ს-თა მიჯნაზე, როდესაც დამოუკიდებლობას შეჩვეული კლდეკარის ერისთავები იძულებული გახდნენ ადგილი ეპოვათ საქართველოს ერთიან მონარქიაში - ისინი თავიდან მტრულად შეხვდნენ ბაგრატ III-ის ქართლში გამეფებას, მაგრამ შემდგომ მეფის მოხელეობას ჯერდებიან. სამეფო ხელისუფლებასთან ბაღვაშთა ურთიერთობა უკიდურესად დაიძაბა ლიპარიტ (IV) | + | მდგომარეობა შეიცვალა X-XI ს-თა მიჯნაზე, როდესაც დამოუკიდებლობას შეჩვეული კლდეკარის ერისთავები იძულებული გახდნენ ადგილი ეპოვათ საქართველოს ერთიან მონარქიაში - ისინი თავიდან მტრულად შეხვდნენ [[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]-ის ქართლში გამეფებას, მაგრამ შემდგომ მეფის მოხელეობას ჯერდებიან. სამეფო ხელისუფლებასთან ბაღვაშთა ურთიერთობა უკიდურესად დაიძაბა [[ლიპარიტ (IV) ბაღვაში]]ს დროს და XI ს-ის გასულამდე ისინი სამეფო ხელისუფლების მთავარ ოპოზიციურ ძალად რჩებიან. |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| + | ====კლდეკარის ერისთავები==== | ||
| + | * [[რატი (I) ბაღვაში]] | ||
| + | * [[ზვიად მარუშიანი]] | ||
| + | * [[ლიპარიტ (III) ბაღვაში]] | ||
| + | * [[ლიპარიტ (IV) ბაღვაში]] | ||
| + | * [[რატი (II) ბაღვაში ლიპარიტის ძე]] | ||
| + | * [[მირიან თარხუნის ძე]] | ||
| + | * [[ივანე ბაღვაში]] | ||
| + | * [[ლიპარიტ (V) ბაღვაში]] | ||
| + | * [[თევდორე კლდეკარის ერისთავი|თევდორე]] | ||
| + | * [[ვახტანგ კლდეკარის ერისთავი|ვახტანგ]] | ||
| + | * [[აფრიდონ კლდეკარის ერისთავი|აფრიდონ]] | ||
==წყაროები და ლიტერატურა== | ==წყაროები და ლიტერატურა== | ||
| − | მატიანე ქართლისაი 1955: 258, 276; სუმბატ დავითის ძე 1955: 383; შოშიაშვილი 1980: 202, 238, 244, 246; ბაქრაძე 1959: 57; ხელნაწერთა აღწერილობა 1953: 93-101; ბერძენიშვილი 1964: 14-15; ლორთქიფანიძე 1973: 429; ბერძენიშვილი 2005: 84; ბერძენიშვილი 2008: 83-54. | + | * მატიანე ქართლისაი 1955: 258, 276; |
| − | + | * [[სუმბატ დავითის ძე]] 1955: 383; | |
| + | * შოშიაშვილი 1980: 202, 238, 244, 246; | ||
| + | * ბაქრაძე 1959: 57; | ||
| + | * ხელნაწერთა აღწერილობა 1953: 93-101; | ||
| + | * ბერძენიშვილი 1964: 14-15; | ||
| + | * ლორთქიფანიძე 1973: 429; | ||
| + | * ბერძენიშვილი 2005: 84; | ||
| + | * ბერძენიშვილი 2008: 83-54. | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | + | [[ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში]] | |
| − | + | [[კატეგორია:მოხელეები ძველ საქართველოში]] | |
| − | [[კატეგორია: | + | [[კატეგორია:თანამდებობები ძველ საქართველოში]] |
| − | [[კატეგორია:თანამდებობები]] | + | |
[[კატეგორია:საერისთავოები]] | [[კატეგორია:საერისთავოები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 00:01, 19 ოქტომბერი 2023 მდგომარეობით
კლდეკარის ერისთავი - კლდეკარის საერისთავოს დაარსება უკავშირდება ბაღვაშთა ძლიერ საგვარეულოს, რომლის ერთი განშტოება IX ს-ის 70-იანი წლების დასასრულს ეგრის-აფხაზეთის სამეფოდან (არგვეთიდან) თრიალეთში გადმოსულა. აქ, კლდეკარში, ლიპარიტ (I) ბაღვაშს ციხე აუგია და დავით კურაპალატს (876-881) ყმობია. ამიერიდან ბაღვაშები მნიშვნელოვან ფიგურებს წარმოადგენენ საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში. მათი საგამგებლო მხარე - „ქუეყანანი თრიალეთისანი“ მოიცავადა მთელ რიგ მიკროქვეყნებს, როგორებიცაა: ფარავანი, ტაბისყური, ნარიანი, საპიტიახშო, რეხაცხვარეთი-საპონაური, თეზი, ბარეთი, ნარდევნისა და სანთის საციხისთავოები. „მატიანე ქართლისაჲს“ და ეპიგრაფიკული მასალის მოწმობით, ბაღვაშები თრიალეთით აღარ იფარგლებიან - დროდადრო მათ ხელშია მანგლისის ხევი, სკვირეთი, ატენი, თეძმის, ვერეს, სამშვილდის ხეობები და ვარძიაც.
ბაღვაშების საააღმშენებლო მოღვაწეობის კვალი დადასტურებულია ქვემო ქართლშიც, ყარაბულახის მარცხენა სანაპიროზე, მაშინ როცა მარჯვენა მხარე სომეხ კვირიკიანებს ეპყრათ. საერისთავოს რეზიდენცია იყო კლდეკარის ციხე, რომელიც ჯავახეთიდან ქართლისაკენ მომავალ სტრატეგიული მნიშვნელობის გზას აკონტროლებდა, რაც მის მფლობელ ბაღვაშებს საკუთარი ძალისა და მნიშვნელობის დემონსტრირების საშუალებას აძლევდა. ბაღვაშები, მართალია, ერისთავებად იწოდებოდნენ, მაგრამ სხვა ერისთავთა მსგავსად, ტაოს ბაგრატიონთა ფორმალური ვასალები უფრო იყვნენ, ვიდრე მოხელეეები.
მდგომარეობა შეიცვალა X-XI ს-თა მიჯნაზე, როდესაც დამოუკიდებლობას შეჩვეული კლდეკარის ერისთავები იძულებული გახდნენ ადგილი ეპოვათ საქართველოს ერთიან მონარქიაში - ისინი თავიდან მტრულად შეხვდნენ ბაგრატ III-ის ქართლში გამეფებას, მაგრამ შემდგომ მეფის მოხელეობას ჯერდებიან. სამეფო ხელისუფლებასთან ბაღვაშთა ურთიერთობა უკიდურესად დაიძაბა ლიპარიტ (IV) ბაღვაშის დროს და XI ს-ის გასულამდე ისინი სამეფო ხელისუფლების მთავარ ოპოზიციურ ძალად რჩებიან.
[რედაქტირება] კლდეკარის ერისთავები
- რატი (I) ბაღვაში
- ზვიად მარუშიანი
- ლიპარიტ (III) ბაღვაში
- ლიპარიტ (IV) ბაღვაში
- რატი (II) ბაღვაში ლიპარიტის ძე
- მირიან თარხუნის ძე
- ივანე ბაღვაში
- ლიპარიტ (V) ბაღვაში
- თევდორე
- ვახტანგ
- აფრიდონ
[რედაქტირება] წყაროები და ლიტერატურა
- მატიანე ქართლისაი 1955: 258, 276;
- სუმბატ დავითის ძე 1955: 383;
- შოშიაშვილი 1980: 202, 238, 244, 246;
- ბაქრაძე 1959: 57;
- ხელნაწერთა აღწერილობა 1953: 93-101;
- ბერძენიშვილი 1964: 14-15;
- ლორთქიფანიძე 1973: 429;
- ბერძენიშვილი 2005: 84;
- ბერძენიშვილი 2008: 83-54.
[რედაქტირება] წყარო
ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში
