ავგუსტ დე-სენ-ტომა

გავრიილ ტოკარევის რუსეთის საიმპერატორო გეოგრაფიული საზოგადოების კავკასიის განყოფილებაში სამუშაოდ გადასვლის შემდეგ მიხეილ ვორონცოვი თბილისის საჯარო ბიბლიოთეკის დირექტორის თანამდებობაზე შესაფერისი კანდიდატურის ძებნას შეუდგა. 1851 წლის აპრილში მან ამ თანამდებობაზე სამუშაოდ თბილისის გიმნაზიისა და ამიერკავკასიის კეთილშობილ ქალთა ინსტიტუტის ფრანგული ენის მასწავლებელი  ავგუსტ ლუდოვიკოს ძე დე-სენ-ტომა მიიწვია. კავკასიის მეფისნაცვლის ამ გადაწყვეტილებაში გარკვეული როლი, თბილისის საჯარო ბიბლიოთეკასა და თბილისის გიმნაზიას შორის ინტენსიური წიგნთა გაცვლის პერიოდში, გავრილ ტოკარევსა და  ავგუსტ დე-სენ-ტომას  შორის არსებულმა ნაყოფიერმა  თანამშრომლობამ ითამაშა.

ავგუსტ დე-სენ-ტომა - ფრანგი ლიტერატორი, კარამზინის "«Истории государства Российского»-ს ფრანგულ ენაზე მთარგმნელი, სიტყვიერების, მეცნიერებისა და მხატვრობის თავისუფალი საზოგადოების წევრი, რედაქტორი გაზეთების: «Le Furet» და «Le Miroir» , რომლებიც გამოდიოდა პეტერბურგში, მფლობელი ბრილიანტის ბეჭდის ტიტულის, რომელიც მას მიენიჭა ოდისთვის, რომელიც მიეძღვნა ფრეგატი "მერკურის" კაპიტნის გმირობას - დაიბადა, სავარაუდოდ, 1779 წელს, საფრანგეთში.

კავკასიის მეფისნაცვლის კანცელარიის არქივის მონაცემებით ავგუსტ დე-სენ-ტომა სწავლობდა პარიზში, წმინდა ლუდოვიკოს კოლეგიაში, მსახურობდა ნაპოლეონის არმიაში და 1815 წელს მიიღო საპატიო ლეგიონის ორდენი, რის გამოც საკუთარ  თავს ხშირად  «Humble débris de l'armée française»-ს (საფრანგეთის არმიის უბადრუკ ნაშთს) უწოდებდა. რუსეთში ის ჩამოვიდა, სავარაუდოდ, 1817 წელს, მუშაობდა გენერალ ნიკოლოზ ბოროზდინის ვაჟიშვილის აღმზრდელად.  მალე ავგუსტ დე-სენ-ტომამ თავისი სამსახური შესთავაზა ნიკოლოზ კარამზინს, მისი ნაშრომის ფრანგულ ენაზე გადასათარგმნად. 1829 წელს იგი იყო ფრანგული ენისა და სიტყვიერების ლექტორი სანკ-პეტერბურგის საიმპერატორო უნივერსიტეტში, ხოლო 1830 წლის ბოლოდან 1843 წლის შუა პერიოდამდე ეკავა უმცროსი ბიბლიოთეკარის თანამდებობა რუმიანცევის მუზეუმში. 1843 წლის ივლისის ბოლოს გაამწესეს ფრანგული ენის მასწავლებლად თბილისის გიმნაზიაში, ხოლო სექტემბერში - ამიერკავკასიის კეთილშობილ ქალთა ინსტიტუტში.  ავგუსტ დე-სენ-ტომა თბილისში ჩამოვიდა 1843 წელს, 64 წლის ასაკში, მეუღლესთან მარია ესსნერთან, ვაჟიშვილთან ვლადიმირთან  და  ქალიშვილებთან - ავგუსტინესთან  და ელისავეტასთან  ერთად.  ცნობილია, რომ ავგუსტ დე-სენ-ტომა და მისი ქალიშვილები რომაულ-კათოლიკური, მეუღლე კი ლუთერანული სარწმუნოების მიმდევრები იყვნენ.  მოგვიანებით უმცროსი ქალიშვილი ელისავეტა ცოლად გაჰყვა თბილისის გიმნაზიის მასწავლებელს ალექსანდრე ნიკოლოზის ძე ფილიპოვს.

მიხეილ ვორონცოვის მეფისნაცვლობის  დროს, 1845 წლის  4 დეკემბერს, ავგუსტ დე-სენ-ტომამ თბილისის საგუბერნიო სამმართველოში რუსეთის ქვეშევრდომობის ფიცი დადო.  სავარაუდოა, რომ მან მიხეილ ვორონცოვი თბილისში შეხვედრამდე  გაცილებით ადრე, 1819 წლის თებერვალში გაიცნო. ამ დროისთვის  ავგუსტ   დე-სენ-ტომა  ჟოფრესთან ერთად მის მიერ ფრანგულ ენაზე თარგმნილი  ნიკოლოზ კარამზინის "Истории государства Российского" - ს რვატომეულის  გამოცემის მიზნით იმყოფებოდა პარიზში, სადაც  ვორონცოვი საოკუპაციო კორპუსს მეთაურობდა.

ავგუსტ დე-სენ-ტომას თბილისის საჯარო ბიბლიოთეკის დირექტორისა და კოლეგიის მრჩევლის თანამდებობაზე დიდხანს არ უმუშავია. იგი 72 წლის ასაკში, 1851 წლის 9 აგვისტოს გარდაიცვალა.

ნინელი მელქაძე

ქეთევან მგალობლიშვილი

გამოყენებული ლიტერატურა:

Мелкадзе Н. В. Славные имена в биографии Тифлисской публичной библиотеки [Текст] / Н. В. Мелкадзе // Вестник Библиотечной Ассамблеи Евразии. - 2011. - № 3. - С. 78-80 : фот., ил. - Библиогр.: с. 80 (4 назв.). - Примеч.: с. 80

ავგუსტ დე-სენ-ტომას შრომების ნუსხა:

1. Histoire de l'empire de Russie, tr. par mm. St.-Thomas et Jauffret by Nikolai Mikhailovich Karamzin - 1819
2. Histoire de l'empire de Russie, tr. par mm. St.-Thomas et Jauffret by Nikolai Mikhailovich Karamzin - 1819 
3. Histoire de l'empire de Russie, tr. par mm. St.-Thomas et Jauffret by Nikolai Mikhailovich Karamzin - 1819 
4. Histoire de l'empire de Russie, tr. par mm. St.-Thomas et Jauffret by Nikolai Mikhailovich Karamzin - 1819 
5. Histoire de l'empire de Russie, tr. par mm. St.-Thomas et Jauffret by Nikolai Mikhailovich Karamzin - 1819  
6.  St.-Thomas. Huit jours d'absence, ou l'Hospice du Mont-Cenis, 4 vol. in-12, 1821.
7. Новые французские и российские разговоры, составленные по образцам, находившимся в сочинениях лучших новейших писателей <...>, пересмотренные и исправленные Авг. де СенТомом и О. Сомовым" 1827
8. Saint-Thomas, Les Compagnons du schall noir, roman historique tiré des chroniques russes, par M. de Saint-Thomas ( Book ) 1 edition published in 1830
9. Сен-Тома, Огюст . Товарищи "Черной шали" : Ист. роман, извлеч. из рус. летописей Сен-Тома, переводчиком Истории Государства российского соч. Карамзина. Ч. 1-4. - Москва: тип. Н. Степанова при Имп. театре, 1832
10. Сен-Том Товарищи черной шали: Ист. роман, извлеч. из рус. летописей. Ч. 1. -М.: Тип. Н. Степанова, при имп. театре, 1832. -204с.
11. Сен-Том Товарищи черной шали: Ист. роман, извлеч. из рус. летописей. Ч. 3. -М.: Тип. Н. Степанова, при имп. театре, 1832. -161с.
12. Сен-Том Товарищи черной шали: Ист. роман, извлеч. из рус. летописей. Ч. 4. -М.: Тип. Н. Степанова, при имп. театре, 1832. -118с.